atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 217
Rıfat Bey, “Türk dilinin kendi milli kudretleri içersinde inkişafını
aramak maksadıyla toplanıldığını” 419 belirtmiştir. Samih Rıfat’ın da
söylediği gibi toplantı, Türk dilinin güzelliğini ve zenginliğini ortaya
çıkarmak ve onun dünya dilleri arasında yerini almasını sağlamak
üzere yapılmıştır. Ayrıca Türk dilinin dünü, bugünü ve gelecekteki
durumunu konuşmak, çeşitli fikirler ileri sürmek ve bu konuda
bir program hazırlamak da hedeflenmiştir. Kurultayda ilk olarak Dil
Encümeni’nin adı Dil Cemiyeti olarak değiştirilmiştir. Meclis Başkanı
Kâzım Paşa’nın başkanlığında 700 civarında 420 üyenin katılımı
ile yapılan bu ilk dil kurultayına yerli ve yabancı çok sayıda konuşmacı
katılmıştır. Oturumlarda; Prof. Agop Martayan, 421 Türk dilinin
esasları ve Türk dilinin eski milletlerin dili ile olan ilişkisi; Türk Dil
Cemiyeti üyesi şair Celal Sahir Bey, eski şiirlerinden öz Türkçeye
çevirdiği şiirler 422 ; Hasan Âli, Türk edebiyatının durumu; Halit Ziya,
dilin temizlenmesi gerektiği ve dilimiz için en az 50.000 kelimeye
ihtiyacımız olduğu; Reşat Nuri, dilimizin zenginleştirilmesi gerektiği
hakkında konuşmalar yapmışlardır 423 .
419 Birinci Türk Dili Kurultayı, Tezler-Müzakere Zabıtları, Maarif Vekâleti
Yay., İstanbul 1933, s. 1-10.
420 26 Eylül 1932 günü itibarıyla kurultaya katılmak için 730 kişinin müracaat
ettiği bildirilmiştir (Son Posta, 26 Eylül 1932, s. 1).
421 Agop Martayan, Atatürk’ün isteği üzerine Türkiye’ye yerleşmiş, Dilaçar soyadını
almış ve TDK’da (1936-1978) yılları arasında görev yapmış Ermeni
kökenli bir dilcidir (Nail Tan, “Atatürk’ün TDK Günlüğü”, Türk Dili, S. 609,
Eylül 2002, s. 444).
422 Şair Celal Sahir Bey, Emin Bülent’in Kin şiirini, bir de Ziya Paşa’nın şiirlerinden
birisini öz Türkçeye çevirmiş ve okumuştur. Örnek teşkil etmesi açısından
Celal Sahir kalemiyle önce manzumenin aslını sonrada öz Türkçesini veriyoruz
(Son Posta, 26 Eylül 1932, s. 8).
Kin
Göster semayı mağribe yüksel de alnını/Yüksel de günün battığı yere göster alnını
Dök kalbi safı millete feyzi beyanını/Budunun arık gönlüne özlü sözün dökülsün
Albayrağınla çık yürü sağken zafernüma/Albayrağınla çık yürü sağken başar örneği
Birgün şehit olunca da olsun kefen sana/O olsun er meydanında ölünce senin örtün
Dağlar lisan gelse de anlatsa hepsini/...................................................
Binlerce can dirilse de nakletse geçmişi/Birlerce can dirilse de anlatsa hepsini
Garbın cebini zalimi affetmedim seni /Batının türesiz alnı, bağışlayamam seni
Türküm ve düşmanım sana kalsamda ben bir kişi. /Türküm ve düşmanım sana
kalsamda ben bir kişi
423 Son Posta, 28 Eylül 1932, s. 9; 29 Eylül 1932, s. 13; 4 Ekim 1932, s. 1 ve 9.