atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

12
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
sırasında kendisine mesut olup olmadığını sorması üzerine şu cevabı
vermiştir. “Mes’udum çünkü muvaffak oldum” 13 . Sanırız bu kısa cevap,
İnan’ın tespitini doğrulamaya yetiyor.
Mesud olmayı başarılı olmakla bir tutan Atatürk’ün gözünde
kültür, “okumak, anlamak, görebilmek, görebildiğinden mana çıkarmak,
intibah etmek, düşünmek, zekayı terbiye etmek”tir 14 . Daha
da ötesi Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür. Çünkü Atatürk
yeni Türk devletini kültürle temellendirecek kadar buna inanıyordu.
Dünya topyekün bir savaşa hazırlanırken, çağdaşları ülkelerini bilinmez
bir yola doğru sürüklerken, Stalin-Mussolini-Hitler gibi liderler
üniformalarının arkasına sığınarak milletlerini bir kaosa doğru iterken,
bir zamanlar “Ordular, ilk hedefiniz Akdenizdir, ileri!” diyen bu
büyük komutan farkını bir kez daha ortaya koymuş ve 1930’larda
Türk milletine bu kez de kültürü yani yeni hedefini göstermeye çalışmıştır.
1930 sonrası Türk milletine kendi tarihini ve dilinin zenginliğini
farkına vardıran, kendi sanatının öneminin, zenginliğinin ve
inceliğinin bütün ayrıntılarını sunan Kemal Atatürk, geçen süre zarfında
tarih ve dil kongrelerinin toplanmasından sanatçıların yetişmesine,
konservatuarların kurulmasından orkestraların oluşturulmasına
ve yeni sanat eserlerinin meydana getirilmesine kadar pek çok şeye
öncülük etmiştir. O bu yolda herkesten daha hırslı, daha inançlı ve
cüretkâr yol almış ve lider vasfını tüm dünyaya kanıtlamıştır. Ama
herşeyden önemlisi, bunları kimi zaman bir bilim adamı hassasiyeti
kimi zaman bir dramaturg kimi zaman da bir sanatçı duyarlılığı ile
yapmasıdır.
Atatürk bu çalışmaları yaparken milli kültüre ve önemine sürekli
dikkat çekmeyi unutmamıştır. Bu çerçevede hem politika üretmiş
hem de kendi ulusal kültürümüz ve öğeleri ile yabancı kültür öğelerini
bir potada eritmeye, bir sentez oluşturmaya çalışmıştır . Tabii
ki Atatürk’ün Türk milletini muasır medeniyet seviyesine çıkarma
niyeti ve çabası bunda önemli bir rol oynamıştır. Ona göre, bu zorunlu
ve yapılması gereken bir değişimdir. Çünkü “değişme yeteneğini
yitirmiş olan sosyal sistemler hayatta kalma imkânını” da kaybet-
13 21 Haziran 1935 günü Gladsy Baker’e verilen demeç, “Yeni Vaziyet”, ASD,
C. III, s. 140.
14 İnan, M. K. Atatürk’ten Yazdıklarım, s. 45.