atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

200
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
raporlar çok ilginçtir. Gönderilen raporlarda, gelişmelerin yakından
takip edildiği, yapılan harf inkılâbının gerekli bulunduğu ve hatta
Alman kamuoyunun bu olaya olumlu bakması gerektiği gibi konular
üzerinde durulmuştur. Kısacası Almanya’da Türkiye’deki radikal
değişim olumlu yankı bulmuş, bu inkılâbın Atatürk’ün “birinci sınıf
bir devlet adamlığının ürünü” olduğu kanısına varılmıştır 377 . Tüm
bu izlenimlerin ve basında yer alan haberlerin; Türkiye’nin tanınması,
ülkede yapılan radikal değişimlerin diğer uluslara örnek teşkil
etmesi, Atatürk’ün dünya çapında bir lider olduğunun ispatlanması
ve bunun herkes tarafından kabul görmesi gibi olumlu sonuçlar doğurduğunu
söyleyebiliriz.
Görüldüğü gibi, hem Arap harflerinin modern bürokraside ve
yaygın eğitimde kullanılacak bir araç olmadığı gerçeğinin farkına
varılması hem de harf inkılâbının uygulamaya konulan kültür politikasının
gereği olmasından ötürü Türkiye 1928 yılında oldukça cesur
bir deneyime imza atmıştır. Bilindiği gibi Türkler tarih boyunca kullandıkları
alfabeyi birkaç kez değiştirmişlerdir. Aslında alfabe değişikliği
dünyada ilk kez bizde de yapılmamıştır. Ancak son yüzyılda
dünyada, bu girişimin zorluğu ve sonuçları gözönüne alındığından
böyle bir teşebbüse fazla başvurulmadığı görülmüştür. Çünkü bu
tarz radikal değişimlerde toplumun her kesiminden olumlu tepkiler
alınmayacağı, ciddi problemler çıkabileceği bir gerçektir. Nitekim
Türkiye’de de harf inkılâbına çeşitli çevrelerden ciddi tepkiler
gelmiştir. Tepkilerin ana gerekçesini ise, genç kuşakların Osmanlı
Devleti’nden kalan kültürel, siyasal mirastan kopacağı ve toplumda
bir düalizm yaşanabileceği endişesi oluşturmuştur. Ancak bütün
olumsuz yaklaşımlara rağmen, inkılâbın yapılmaması ya da geciktirilmesi
hiç düşünülmemiş, aksine sorunun daha çok üstüne gidilmiştir.
Çünkü atılacak herhangi bir geri adım, çağdaş Türk toplumunu
oluşturma sürecini ve gelinen noktayı aşağıya çekebilir, hatta engellerin
güçlenerek toplumda daha ciddi sorunlar doğurmasına neden
olabilirdi.
377 Gülnihâl Bozkurt, “Türk Harf Devrimi’nin Alman Arşiv Belgelerinde Değerlendirilmesi”,
XII. Tarih Kongresi, C. IV, Ankara 1999, s. 1353-1361.