atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 199
bu ilginç değişime ve düşüşe rağmen Türk basını yılmamış, büyük
bir sabırla okuyucusunu kazanmaya çalışmıştır. Tabii Hükümet de
basını böyle bir durumda yalnız bırakmamış 374 ve gereken yardım
elini uzatmıştır.
Türk basınının rolü kadar, gelişmelerin dış basındaki yansımaları
da oldukça önemlidir. Başta İngiliz, Amerikan, Alman, Fransız ve
İtalyan basını olmak üzere dünya basını, Arap alfabesinin yerine Latin
alfabesinin kabul edilmesi meselesine yakın ilgi göstermiş, Atatürk’ü
de kişiliği ve cesaretinden ötürü büyük bir hayranlıkla işlemiştir. Örneğin
İngiliz basını, hem gelişmeleri tüm ayrıntısıyla vermiş hem de
Atatürk’ün inkılâp metodunu irdelemiştir. Türkiye’deki gelişmeleri
genelde hızlı bulan The Times, The Manchester Guardian, The Observer
gibi gazeteler konuyla ilgili yorumlarında, yapılanları tasvip
ettiklerini yazmışlar ve olayın olumlu, olumsuz yönlerini ele almaya
çalışmışlardır 375 . Yine harf inkılâbını adım adım izleyen Amerikan
basını da konuyu sık sık gündeme getirmiş, inkılâbı takdir etmiş,
değişimin Doğulu milletlere örnek teşkil edebileceğini yazmış, en
çok da Atatürk ve onun inkılâpçılığı üzerinde durmuştur. O günlerde
Amerikan basını Atatürk’ten, çağın baş reformcusu, büyük Türk
yenilikçisi gibi ifadeler ile bahsetmiştir 376 . Türkiye’deki alfabe değişiminin
en çok yankı bulduğu ülkelerden biri de Almanya’dır. Almanlar
elçiliğin gönderdiği raporlar sayesinde gelişmeleri yakından
takip etmişlerdir. Özellikle 1924-33 yılları arasında Alman büyükelçisi
olarak Türkiye’de bulunan R. Nadolny’nin Berlin’e gönderdiği
374 Basına prim verilmesi hususunda Giresun milletvekili Hakkı Tarık Us’un verdiği
kanun teklifi hakkında bk. “Yeni Türk Harflerinin Uygulanmasında Basına
Verilen Prim”, BTTD, S. 9-10, Kasım-Aralık 1985, s. 120-127; 1 Aralık
1928 sonrası Türkçe gazete ve dergiler Hükümetten belli miktarlarda bazı yardımlar
almışlardır. Ancak onların istedikleri yardım ile verilen paralar arasında
ciddi bir fark ortaya çıkmıştır. Örneğin, Cumhuriyet gazetesi 10.000 liralık
bir yardım istemiş, fakat kendisine aylık 2250 lira verilmiştir. Milliyet istenen
9000-verilen 2000, Vakit istenen 8000-verilen 850, Akşam istenen 7500verilen
1100, Resimli Ay istenen 300-verilen 100, Akbaba istenen 400-verilen
100 lira gibi (Şimşir, a.g.e., s. 226-228).
375 Mustafa Yılmaz, İngiliz Basını ve Atatürk’ün Türkiyesi, Phoenix Yayınevi,
Ankara 2002, s. 84-85.
376 Başta Amerika olmak üzere, dış basında harp inkılâbı hakkındaki yazılar ve
yorumlar için bk. Şimşir, a.g.e., s. 247-299.