atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

196
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
intibalarını Anadolu Ajansı muhabirine “Tekirdağlı vatandaşlarım
daha şimdiden yeni Türk harflerini yazıp okumayı hemen öğrenmişlerdir
diyebilirim. Memurların kâffesini bizzat imtihan ettim. Sokaklarda
ve dükkânlarda halk ile temaslar yaptık. Arap harfiyle hiç
yazmak okumak bilmeyenlerin Türk harfleriyle derhal ünsiyet etmiş
olduklarını gördüm...” 367 şeklinde ifade ederek gelişmeden duyduğu
memnuniyeti dile getirmiştir. Tekirdağ’ı Bursa, Çanakkale, Sinop,
Samsun, Amasya, Kayseri gibi illerdeki geziler takip etmiştir. Atatürk
gittiği her yerde, toplanan halkı tahta önünde sınavdan geçirmiştir.
Yurt gezileri gerçekten de yeni yazının hızla yayıldığının ve
halkın da bu değişime sıcak baktığının bir ispatı olmuştur. Öyle ki
yeni yazının yayılma hızı dünyada büyük yankı bulmuş ve bir mucize
olarak yorumlanmıştır.
3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin Birleştirilmesi) Kanunu,
26 Aralık 1925’te Uluslararası Takvim ve Saat Ölçülerinin
Kabulü ile 20 Mayıs 1928’te Arap Harfli Rakamlar Yerine Latin
Esaslı Uluslararası Rakamların Kabülü hakkında çıkan kanunlar,
Türkiye’de Harf İnkılâbı’na öncülük eden inkılâplar olmuşlardır.
Ekim 1928 ve sonrasında ise yeni Türk alfabesi devlet dairelerinde
yavaş yavaş uygulanmaya başlamış, hatta Atatürk’ün isteği üzerine
Cumhurbaşkanlığı Musiki Heyeti Öğretmeni Zeki Üngör tarafından
bir de Harf Marşı 368 bestelenmiştir.
Bu gelişmelerin ardından 1 Kasım 1928 günü TBMM’nin üçüncü
dönem ikinci toplanma yılını açış konuşmasında, ilerlemenin ilk
yapı taşı olan meseleye yani alfabe konusuna değinen Atatürk, öncelikle
Büyük Millet Meclisi’nde bu kararın kanuniyet kazanmasının
“bu memleketin yükselme mücadelesinde başlı başına bir geçit”
olacağı düşüncesini dile getirmiştir. Alınacak bu kararın Türk milletinin
medeniyet aleminde alacağı yer açısından büyük önem taşıdığını
anlatabilmek ve vekillerin üstleneceği misyonu ifade edebilmek
için de onlara hitaben, “..Milletler ailesine münevver, yetişmiş büyük
bir milletin dili olarak elbette girecek olan Türkçeye bu yeni canlılığı
kazandıracak olan Üçüncü Büyük Millet Meclisi, yalnız edebi
367 23 Ağustos 1928, “Yeni Türk Harfleri Hakkında”, ASD, C. III, s. 121-122.
368 “Harf Marşı”, BTTD, S. 9-10, Kasım-Aralık 1985, s. 58-59.