atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 185
fazla Türkiye’de kalmış, bu arada Darülfünun’da ders de vermiştir.
Türkiyat Enstitüsü’nün kurulduğu günlerde gelerek çalışmalara katılan
ve Darülfünun’da dersler veren Barthold, bir yandan kütüphanelerde
el yazmalarını incelerken diğer yandan da Enstitüde konferanslar
vermiştir. Hatta 1927 yılında verdiği konferanslar Orta Asya
Türk Tarihi Hakkında Dersler adıyla yayımlanmıştır. Fuat Köprülü
ayrıca onun 1918 yılında Rusça çıkan kitabını Türkçeye çevirterek,
bazı ilâveler yapmak suretiyle 1940 yılında İslâm Medeniyeti Tarihi
adıyla bastırmıştır 336 .
Amblemi, elinde meşale tutan bir bozkurt olan Enstitünün 337
oldukça zengin bir de kütüphanesi vardır. Yine Caferoğlu’ndan öğrendiğimiz
kadarıyla, kurulduğu zaman 7000 ciltlik bir koleksiyona
sahip olan Enstitü kütüphanesi, sonraki yıllarda yapılan bağışlar ile
daha da zenginleşmiştir 338 . Enstitünün en önemli faaliyeti ise çıkardığı
Türkiyat Mecmuası isimli dergisidir. Ağustos 1925 tarihinde Fuat
Köprülü idaresinde çıkmaya başlayan mecmuada, yerli ve yabancı
çok sayıda ilim adamının çalışmaları, makaleleri, Türkoloji çalışmalarından
haberler ve Türkoloji ile ilgili kitapların tanıtımına yer verilmiştir.
A. Caferoğlu’na göre, mecmua bütün isteklere cevap verecek
bir mahiyette olup, etrafında bütün Türk dünyasının fikir adamlarını
toplamayı başarmıştır. Köprülü, mecmua çalışmaları sırasında herkese
bir vazife vermiş, tercümeler yaptırmış, kısacası herkesi seferber
etmiştir. Örneğin o günlerde Ragıp Hulûsi Macarca’dan, Abdülka-
336 Mahad Sofiev Mahmudoğlu, “Sovyet Kültürünün Türkiye Üstündeki Olumlu
Etkileri”, Yay. haz. Mete Tunçay, Toplumsal Tarih, S. 48, Aralık 1997, s. 32-
33.
337 Mahmut Şakiroğlu, “Atatürk ve Tarih Çalışmaları”, Tarih ve Toplum, C. II, S.
11, Kasım 1984, s. 301.
338 1975 yılında kitap sayısı 45.000’ne yükselen Kütüphane’nin esasını, 1922 yılında
ölen Türk asıllı Rus bilgin N. E. Katanov’un özel kütüphanesi oluşturmuştur.
Evkaf Nezareti, Rus bilginin ölümünden sonra binlerce kitapla başa
çıkamayan Katanov’un eşinden 3000 altın karşılığı 3000 kitaplık bu kütüphaneyi
satın alarak çok büyük bir iş başarmıştır. Kitaplar ilk etapta Süleymaniye
Kütüphanesi’ne konulmuş, Türkiyat Enstitüsü kurulunca da buraya nakledilmiştir.
Kütüphane sonraki yıllarda; Sadettin Arel (1955), Hamit Ongunsu
(1968), Halit Ziya Uşaklıgil (1971), Azerbaycanlı Sultan Beg (1973), Ahmet
Hamdi Tanpınar (1974)a ait kitaplarla daha da zenginleşmiştir (İlgürel, a.g.m.,
s. 39).