atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

184
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
Türkiyat Enstitüsü, 12 Kasım 1924 günü İstanbul Darülfünunu’na
bağlı olarak, tarihçi Ord. Prof. Dr. M. Fuat Köprülü tarafından kurulmuştur
332 . Enstitünün kuruluş amacı, Türk tarihini, dilini, edebiyatını,
coğrafyasını ve etnografyasını araştırmak, bunlar hakkında
neşriyatta bulunmak, yurt dışındaki benzer ilmi müesseselerle temas
halinde bulunmak kısacası uluslararası bir ilim merkezi vazifesi
görmek olarak belirlenmiştir 333 . Enstitü’nün ilk binası, merkez binanın
girişindeki Profesörler Evi olmuş, ondan sonra da Edebiyat
Fakültesi’nin karşısındaki Hasan Paşa Medresesi’ne nakledilmiştir
(1948) 334 . Enstitü, bugün Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı
Bölümü öğretim üyelerinden oluşan beş kişilik bir yönetim kurulu
ve bir müdür tarafından yönetilmektedir. Kuruluş amacında da belirtildiği
üzere, Enstitü aslında Türk tarihi, dili, arkeolojisi, coğrafyası,
etnografyası dallarında araştırma ve neşriyat yapılması için açılmıştır.
Fakat günümüzde nedense sadece Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
tarafından yönetilmek istenmekte ve diğer bölümlerin yönetim hakkı
gözardı edilmeye çalışılmaktadır. Dolayısıyla da bu durum Enstitünün
kuruluş amacından uzaklaşmasına neden olmaktadır.
Enstitü bünyesinde Fuat Köprülü ile çalışma imkânı bulan Ahmet
Caferoğlu’nun naklettiğine göre; Köprülü zamanında Türkiyat
Enstitüsü “arı kovanı gibi işler”, sabahın 9’undan akşama kadar
giren çıkanın, ilim arayanın sayısı belli olmazmış. Örneğin Pazartesi
günleri, bilim adamları ve Türkoloji sahasına yeni katılmak
isteyenler buraya gelir, seminer havasındaki münakaşalara katılırlarmış
335 . Türkiyat Enstitüsü’nde çalışan kişilerin içinde en önemlisi
de Barthold’dur. Türk hükümetinin daveti üzerine Aralık 1925
tarihinde gelen akademisyen V.V.Barthold, 1926 yılında beş aydan
332 Türkiyat Enstitüsü müdürlüğünü Köprülü’den sonra sırasıyla Reşit Rahmeti
Arat, M. Cavid Baysun, Fahir İz, Ahmet Caferoğlu, Mehmet Kaplan gibi isimler
yapmışlardır.
333 Sevim İlgürel, “Türkiyat Enstitüsü”, Türk Kültürü, S. 158, Aralık 1975, s.
39.
334 İslâm Ansiklopedisi’nin yazı kurulu da çalışmalarını bu binada sürdürmüştür
(Sadettin Buluç, “Türkiyat Enstitüsü”, Türk Ansiklopedisi, C. XXXII, Ankara
1983, s. 312).
335 Ahmet Caferoğlu, “Hakiki Köprülü”, Türkiyat Mecmuası, C. XV, 1968, İstanbul
1969, s. 9.