atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

I. DİL İNKILÂBI
İKİNCİ BÖLÜM
DİL VE TARİH ÇALIŞMALARI
A. Türkiyat Enstitüsü
XVIII. yüzyıldan itibaren bir bilim dalı olarak Batı’da doğup gelişen
ve sürdürülen Türklük araştırmaları 331 , zamanla Türk aydınlarını
ve Türkçülük hareketini derinden etkilemeye başlamıştır. Özellikle
Osmanlı Devleti’nin dağılmaya başladığı son dönemlerinde milliyetçi
hareketlerin etkisiyle Türklük şuurunun gelişmesi ve Türkçülüğün
yayılması, Türkoloji araştırmalarına büyük önem kazandırmıştır. Bu
arada Rusya’dan gelen Türk aydınlarının Türkoloji’nin gelişmesi
için verdikleri uğraş da unutulmamalıdır. Batı’da Türk tarihi ve kültürü
hakkında yapılan araştırmalar ve ileri sürülen yanlış bilgiler de
Türkoloji çalışmalarının hızlanmasında önemli bir etkendir. İşte bu
yüzden batının Türk dünyasına olan bakış açışının değiştirilmesi, var
olan yanlış bilgilerin ve izlenimlerin çürütülmesi için, Türk kültürünün
ilmi metodlarla Türk araştırmacılar tarafından çalışılması zorunluluğu
doğmuştur. Bu doğrultuda, Cumhuriyet’in kurulmasıyla birlikte
Atatürk’ün kültür politikaları kapsamında yer alan ve ilk resmi
kurum olan Türkiyat Enstitüsü kurulmuştur.
331 Bu çalışmaların temelinde oryantalizm olduğu söylenmektedir. Bilindiği gibi
Oryantalizm, hem doğu dillerinin, inançlarının ve tarihinin incelenmesini,
hem de batının doğuya hâkim olmak amacıyla başlattığı keşif hareketinin
bir ifadesi olarak tanımlanmaktadır (Edward W. Said, Oryantalizm (Doğu
Bilim):Sömürgeciliğin Keşif Kolu, Çev. Nezih Uzel, Zafer Matbaası, İstanbul
1982, s. 13-32; Cemil Meriç, Kültürden İrfana, İnsan Yay., İstanbul 1986,
s. 61-71; Yiğit, a.g.t., s. 128-129).