atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

166
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
1931 yılında çıkan yeni Basın Kanunu’na dayanılarak yapılan
bu yasaklamaların sadece Atatürk dönemine mahsus bir uygulama
olmadığını da tespit etmiş bulunuyoruz. Arşivde gördüğümüz bir
belge, Atatürk’ün ölümünden hemen sonra yeni Cumhurbaşkanı İsmet
İnönü’nün de bu uygulamaya devam etme kararı aldığını ispatlamaktadır.
24 Aralık 1938 tarihli gizli belgede, “yurdun İstiklâline
sahip olacak gençlerin korunması maksadiyle Türk bünyesine ve karakterine
hiçbir zaman uymıyan ve sırf komünist propagandası gayesiyle
bazı muharrirler tarafından yazılarak ilmi ve edebi mahiyet
altında neşredilmekte olan zararlı eserlerin tetkik ve vaktinde toplattırılabilmesini
temin için” bu maksatla teşkil edilen komisyonun
daimi olarak çalıştırılması İcra Vekilleri Heyeti tarafından onanmıştır
322 . Sadece bu belge dahi yeni devlet başkanının bir önceki dönemin
uygulama ve politikalarının yakın takipçisi olduğu izlenimini
yaratmaya yetiyor.
Listelerde de görüleceği gibi, arşivde tespit ettiğimiz belgelerin
kiminde kitapların tam künyesi, yazar adı-eser adı-basım yeri-kimler
tarafından ve nerede basıldığı gibi-yer alırken, kiminde ise sadece
eser adı, en fazla da yazar adı geçmektedir. Bu arada bazı belgelerde,
sadece belli sayıda eserin kanunun ilgili maddesi gereğince yasaklandığı,
ekinde de eser adlarının yazıldığı belirtilmiştir. Ancak bu
tür belgelerin büyük çoğunluğunun ekleri, yıprandığı gerekçesiyle
görülememiştir.
Kütüphanelerde yaptığımız araştırmalar sonucunda o dönemde
toplatma kararı verilen bazı dergilerin ilgili sayılarını tespit etme şansımız
da olmuştur. Örneğin Dahiliye Vekâleti’nin 5 Aralık 1935 günü
aldığı karar gereğince, ünlü mizah dergisi Akbaba’nın 23 Kasım
1935 tarihli 98. sayısı toplatılmıştır. Derginin toplatılma gerekçesi
ise 98. sayıda yer alan bazı yazı ve resimlerin dost devletlerle ilişkimizi,
siyasetimizi karıştıracak mahiyette görülmesi olarak belirtilmiştir.
Akbaba’nın incelediğimiz 98. sayısının kapağında İngilizlerin
Mısır’daki durumunu ve rahatsızlığını ifade eden bir karikatürün 323
yer alması sanırız bu yasağın temelini teşkil etmiştir. Dördüncü ve
322 BCA, 030.18.1.2/85.105.17.
323 Ek 4: Akbaba, 23 Kasım 1935, S. 98, Kapak.