atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

152
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
lışmıştır. Savaş sonrası dünyaya hâkim olmaya başlayan demokrasi
kendisini bu alanda da göstermeye başlamıştır. Türkiye’de Başbakan
Şükrü Saraçoğlu, Hüseyin Cahit’i Avrupa’ya göndererek oralardaki
basın kuruluşlarını incelemesini istemiştir. Hüseyin Cahit yaptığı incelemeler
üzerine ülkeye dönmüş ve Avrupa’da bizim birliğe benzer
bir kurumun olmadığını belirtmiştir. Bunun üzerine Haziran 1946
tarihinde Basın Birliği dağıtılmıştır. Aynı yıl Sedat Simavi’nin öncülüğünde
yeni bir girişim söz konusu olmuş ve 12 Haziran 1946 günü
de bir dernek kurulmuştur. Böylelikle Gazeteciler Cemiyeti kurulmuş
ve başkanlığına da yine Sedat Simavi seçilmiştir 296 .
1930-1938 arası dönemde Türk basınının genel özelliklerine
şöyle bir baktığımızda; Atatürk’ün kişisel çabalarının dışında basında
hürriyetin sağlanması için özel bir niyetin olmadığını, iktidarın
ülkede huzursuzluk yaratan, rejimi tehdit eden herşeye bir çeki
düzen vermek amacıyla basında da bir dizi önlemler aldığını ve
Cumhuriyet’in ilânından sonra yaşanan isyanlar, ayaklanmalar ve
suikastların da CHP’nin tutumunun ve üslûbunun sertleştirmesinde
büyük rol oynadığını görmekteyiz. Bütün yaşanan olaylar iktidarın
basın üzerinde bir denetim kurmasına ve basının özgürlüğünü kısıtlamasına
yol açmıştır. Bu da ülkede zaman zaman bazı gerginliklerin
yaşanmasına neden olmuştur. Bu dönemin göze çarpan hususlarından
biri de basın üzerinde uygulanan denetimde karşılaşılan keyfi
uygulamalardır. En azından dönemin İçişleri Bakanı Şükrü Kaya
ve parti genel sekreteri Recep Peker gibi söz sahibi ve etkili kişiler
bunların başında gelmiş, basınla müthiş mücadele vermişlerdir. Hal
böyle olunca bütün baskı ve denetime rağmen Türk basını da ayakta
kalabilmek ve haber yapabilmek için yönetimle iyi geçinmenin yollarını
aramışlardır.
1930’larda yaşanan bu gerginlik, basının daha çok dış siyasete
ve magazin haberlerine yönelmesine neden olmuştur. Sinema başta
olmak üzere sanat haberleri, yaklaşan savaşın dünyadaki yankıları,
hikâyeler, roman tefrikaları vs. bu dönemin gazetelerinin ağırlık verdikleri
konular olarak karşımıza çıkmıştır. Bu dönemin en popüler
ve önemli gazeteleri Cumhuriyet, Akşam, Tan, Son Posta, Ulus, Vakit
296 İnuğur, a.g.e., s. 108-109.