atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

150
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
çıkarılmasına ve yerine dostluk hisleri uyandıracak metinler ilâve
edilmesine, kültürel ilişkilerin geliştirilmesi için bir Balkan Arası
Lügati’nin neşrine, Balkan Antantı devletleri arasında telgraf ücretlerinin
yüzde otuz nisbetinde indirildiğine göre bu tenzilatın matbuat
telgraflarına da yansımasına, dört ülkenin birbirini iyi anlayabilmesi
için matbuat konuşmaları için telefon hatları ile hususi saatlerin belirlenmesine,
her memleketten diğer üç memleketi gezecek ve tanıyacak
9-15 kişilik bir gazeteci grubunun teşkiline, Atina konferansında
kararlaştırıldığı üzere bir Balkan filmi senaryosunun hazırlanmasına
yönelik kararlar alınmıştır 292 . Görüldüğü gibi Türkiye, Yugoslavya,
Romanya ve Yunanistan imzalı Balkan Antantı’nın bir sonucu diyebileceğimiz
bu gelişme, bize antantın sadece siyasal değil kültürel
işbirliği açısından da etkin olduğunu göstermiştir.
Balkan Basın Birliği’nin Türk Milli Komitesi, bir de nizamname
tespit etmiştir. Buna göre; 11 Haziran 1936 günü Bükreş’te toplanan
Balkan Basın Konferansında alınan kararlara uyularak kurulan Balkan
Basın Birliği Türk Milli Komitesi’nin merkezi Yenişehir’dedir.
Komite, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya Milli Komiteleri ile
müşterek hareket edecektir. Amaç her şeyden önce dört ülke arasındaki
dostluk münasebetlerini kuvvetlendirip derinleştirmektir. Neticede
bundan sonraki süreçte 1936 yılında kurulan Milli Komite her
yıl Kasım ayında Ankara’da toplanmış ve her yıl komitenin idare
heyeti yeniden seçilmiştir 293 . Ancak bütün samimiyet ve çabaya rağmen
Balkan Basın Birliği ancak 1938 yılına kadar yaşayabilmiştir.
Bunda, çıkmak üzere olan dünya savaşının Avrupa’da yarattığı gerginlik
ve tedirginlik de şüphesiz etkili olmuştur.
Türk basın tarihi açısından önemli bir dönüm noktası da 27 Haziran
1938’de Türk Basın Birliği’nin kurulmasıdır. 1935 tarihli ilk
basın kurultayında alınan karar gereğince özel bir kanunla Türkiye
beş basın bölgesine ayrılmıştır. Basın kongresinde alınan karara göre,
Meclisten 27 Haziran 1938 günü 3511 sayılı kanun çıkmış ve
Hakkı Tarık Us’un başkanlığında da İstanbul Basın Birliği (İstanbul
Matbuat Cemiyeti) kurulmuştur. Bu birlik, Türkiye’de “gazetecilik
292 İskit, a.g.e., s. 289-290.
293 Balkan Matbuat Birliği ve Türk Milli Komitesi hakkında ayrıntılı bilgi için bk.
İskit, a.g.e., s. 288-292; Oral, a.g.e., s. 126.