atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

6
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
anlaşmazlığın ortasında bulan Atatürk ise yapılan tartışmaları daha
en başından beri gereksiz bulmuş ve “Medeniyetin ne olduğunu başka
başka tarif edenler vardır. Bence medeniyeti kültürden ayırmak
güçtür ve lüzumsuzdur” diyerek kültürü de şöyle tanımlamıştır; “Bir
insan cemiyetinin a) devlet hayatında, b) fikir hayatında yani ilimde,
içtimaiyatta ve güzel sanatlarda, c) iktisadi hayatta yani ziraatte,
sanatta, ticarette kara, deniz ve havaya ait ulaşım işlerinde yapabildiği
şeylerin bileşkesidir..” 6 Kültür ve medeniyet konusunda Gökalp
ile aynı fikirde olmayan, Osmanlı’dan beri gelen kültür-medeniyet
tartışmalarına girmeye hiç lüzum görmeyen ve kavramlar arasındaki
ikiliği ve kargaşayı yok etmek isteyen Atatürk, öncelikle kültür ve
medeniyet ayrımına son noktayı koyarak, kültürü medeniyetin içerisinde
ele almış, daha doğrusu medeniyetin sınırlarını biraz geniş
tutmaya çalışmıştır. Özünde sentez fikri yatan bu yaklaşım ile herkese
Batı medeniyetinin evrensel olduğunu ve buna bizim de önemli
katkılarımızın bulunduğunu ispatlamaya çalışmıştır.
Aslında yapı itibarıyla kültür ve medeniyet unsurlarını birbirinden
ayırmak oldukça güçtür ve bunlar kesinlikle bir bütünü oluşturmaktadır.
Ancak yine de kültürün milletleri birbirinden ayıran en
önemli özellik olduğu akıllardan çıkarılmamalıdır. Çünkü kültür, bir
millete has olma özelliğini her zaman koruyagelmiştir. Dil, din, tarih,
örf ve adetler, yaşayış tarzı, sanat anlayışı gibi kültür unsurları
milletleri birbirinden ayrı kılmaktadır. Bu unsurlara sahip olmak aynı
zamanda milli bir devlete sahip olmanın da en temel faktörüdür.
İşte bu noktada Atatürk, öncelikle hem modernleşecek ve kendi kültürünü
koruyacak hem de devletle halkın bütünleşip buluşabileceği
bir model üzerinde durmuştur. Dolayısıyla ilk etapta yapmak istediği
de milli Türk kültürünü ortaya çıkarmak ve ona bir dinamizm kazandırmaktır.
O, Türkiye’yi güçlü, yüksek kültürlü ve modern bir devlet
yapmayı hedeflemiş ve bu yolda da önceliği milli duyguları, kültürü
kuvvetlendirmeye vermiştir.
Türkler tarih boyunca son derece sağlam, derin ve yaygın bir
kültüre sahip olmuşlardır. Türk milli kültürünün çok sayıda şubeleri
olduğunu söyleyen Kafesoğlu’na göre, Türkiye Türk Kültürü de iş-
6 Afet İnan, M. K. Atatürk’ten Yazdıklarım, MEB, İstanbul 1971, s. 43.