atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

142
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
beş kişilik kadrosuyla bu kurumda çok çalışmış ve sonunda onu bir
müessese haline getirmeyi başarmıştır. Bu süreçte Milli Kütüphane
nüshalarını da ciltleterek saklamıştır 275 . “Hakiki bir kitap aşığı
ve tiyatro tiryakisi” olarak tanınan Selim Nüzhet, dönemin Derleme
Müdürü olarak Türkiye Bibliyografyası’nı da düzenli bir hale getirmiştir.
Kanuna bakacak olursak, adı geçen kanun öncelikle yayıncıların
her yayından azami onbeş gün içinde beş adedini Maarif Vekâleti’ne
göndermesini öngörmüştür. Aksi takdirde bunların kanun yoluyla
alınacağı ve bir para cezası uygulanacağı açıklanmıştır. Kanunun
ikinci maddesinde, derlemesi yapılacak yayınlar şu şekilde sıralanmıştır:
Gazeteler, ajans bültenleri, mecmualar, kitaplar, risaleler, tahsil
tezleri, haritalar, atlaslar, tablolar, gravürler, resimler, sanat kıymeti
haiz duvar ilânları, kılavuzlar, planlar, krokiler, destan ve şarkı
mecmuaları, musiki notaları, dans notaları ve tiyatro piyesleri, cemiyet
ve şirketlerce neşredilen raporlar, kataloglar, takvimler, yıllıklar,
muhtıralar ve Maarif Vekâleti’nin tespit ettiği başka yayınlar. Ayrıca,
çıkartılan kanun ile eserlerin kaybolmasını önlemek için bunların beş
ayrı kütüphanede toplanması da hedeflenmiştir. Buna göre, derlenecek
eserlerden bir nüshasının Milli Kütüphaneye, diğer dört nüshanın
da Ankara Umumi Kütüphanesi, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi,
İstanbul Umumi Kütüphanesi ile İzmir Umumi Kütüphanesi’ne
verilmesi kararlaştırılmıştır. Kanun, Türkiye’de arkeolojik kazı ve
araştırma yapan yabancı uzmanları da kapsamıştır. Buna göre, uzmanlar
çalışmalarıyla ilgili olarak Türkiye dışında yayımladıkları
çalışmalardan altı tanesini yine Maarif Vekâleti’ne göndermek ile
yükümlü tutulmuşlardır. Çünkü ülkede başlattıkları kazı çalışmaları
bu konudaki taahhütün bir sonucudur 276 . Derleme Müdürlüğü’nün
yaptığı bir araştırmaya göre, Türkiye’de harf inkılâbından 1963’ e
kadar yani toplam 35 yılda 94.731 adet eser basılıp derlenmiştir. Bu
rakam 1968 sonunda toplam 123.197’yi bulmuştur 277 . Ülkede ilk kitabın
(Vankulu Sözlüğü) basıldığı 1729 yılından harf inkılâbına ka-
275 Milli Kütüphane 16 Ağustos 1948’de hizmete açıldığında 40 bin kitaba sahipti
(a.g.e., s. 14).
276 İskit, a.g.e., s. 276; Yiğit, a.g.t., s. 168-169.
277 Acaroğlu, a.g.e., s. 31, 75-76.