atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 141
Türker Acaroğlu ise Türkiye’de ve dünyadaki derleme çalışmalarından
bahsettiği çalışmasında bu kanunun çıkış hikâyesini şöyle
anlatmıştır: İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi eski müdürü Fethi
Edhem Karatay 1926 yılında Fransa’dan kütüphanecilik öğreniminden
dönünce bu kanunu Türkçeye çevirmiş ve ondan sonra da
Ankara’da Maarif Vekâleti Hars Müdürü Dr. Hamit Zübeyir Koşay’a
göndermiştir. Maarif Vekili Hamdullah Suphi Tanrıöver’in uygun
görmesiyle birlikte de matbuat derleme işi ele alınmıştır. Bundan
sonraki günlerde Maarif Vekilliğine Necati Bey getirilmiş, derleme
işi de bir süreliğine askıya alınmıştır. Fakat 1931 yılında çıkartılan
yeni Matbuat Kanunu ve kanunda yer alan Türkiye’de her türlü eserden
iki nüshanın Matbuat Umum Müdürlüğü’ne gönderileceğine dair
bir maddenin bulunması meselenin tekrar gündeme getirilmesine
vesile olmuştur. Nitekim 1934 yılında Maarif Vekili Yusuf Hikmet
Bayur, Maarif Müsteşarı İhsan Sungu ve Neşriyat Müdürü Faik Reşit
Unat döneminde kanun tasarısı hazırlanmış ve Mecliste yapılan
uzun tartışmalardan sonra da Haziran 1934 tarihinde kanun kabul
edilmiştir 273 . Hangi şekilde gündeme gelmiş olursa olsun, neticede
kanun hem ilim dünyası hem de Türk kütüphaneciliği için son derece
önemli bir karar olmuş ve ülkede yapılan yayınların takibini
kolaylaştırmıştır.
1934 yılında Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürlüğüne,
Atatürk’ün emriyle Selim Nüzhet Gerçek tayin edilmiştir. “Kitabiyet
ve matbuat hakkında neşrettiği eserlerle mesleki ihtisası tanınmış
olan İstanbul Amerikan Koleji sabık muallimlerinden Selim Nüzhet
Bey”, bu vazifeyi öldüğü 1945 yılına kadar büyük bir gayret ve ciddiyetle
sürdürmüştür. Selim Nüzhet, tayin emrini alır almaz Ebussuud
Caddesinde müdürlüğe tahsis edilen binada görevine başlamış,
ancak müdürlük sonradan Cağaloğlu Yokuşu’ndaki Tersane Emini
Yusuf Ağa tarafından yaptırılmış olan Sıbyan mektebi Hoca Tahsin
Efendi’ye nakledilmiştir 274 . Selim Nüzhet 55 liralık müdür maaşı ve
273 M. Türker Acaroğlu, Türkiye’de ve Dünyada “Derleme Çalışmaları”, Türk
Kütüphaneciler Derneği Yay., İstanbul 1997, s. 28-29.
274 Bir dönem “Medresetü’l hattatin” olarak da hizmet gören bu bina bugün Milli
Eğitim Bakanlığı’nın satış yeri olarak kullanılmaktadır (Selim Nüzhet Gerçek,
Türk Matbuatı, Der. Ali Birinci, Gezgin Kitapları, Ankara 2002, s. 13).