atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

140
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
tespit edilmiştir 270 . Harf inkılâbı sonrası basın yayında da atağa geçen
Türkiye’de, bu sayede hem yayıncılığın geliştirilmesine ve dökümantasyon
işlerinin modernleştirilip bir düzene sokulmasına hem
de bundan sonra bilimsel çalışmalara daha çok ağırlık verilmesine
zemin hazırlanmıştır.
Bu alandaki diğer önemli çalışma ise Haziran 1934 tarihinde
Basma Yazı ve Resimleri Derleme Kanunu’nun çıkarılmasıdır. Kanun
ile yayınları ilk defa resmen derleme imkânı doğmuştur. 21 Haziran
1934 günü kabul edilen ve 2 Temmuz 1934 günü de yürürlüğe giren
2527 sayılı Basma Yazı ve Resimleri Derleme Kanunu 271 , öncelikle
Türkiye’deki özel ve tüzel şahıslar tarafından yurt dışında bastırılan
her türlü yayının derlenmesi suretiyle bu eserleri okuyucuların ve
araştırmacıların hizmetine sunmak, gelecek nesillere aktarmak üzere
muhafaza edilmesini temin etmek, bibliyografya-dökümantasyonistatistik
gibi çalışmaların sağlıklı bir şekilde yürütülmesini sağlamak
amacıyla çıkartılmıştır. 2527 sayılı bu kanun, eski Fransız
(Dépot Légal) Kanununun aynı çevirisinden ibarettir.
İstanbul Beyazıt Genel Kütüphanesi eski müdürlerinden Muzaffer
Gökman bu kanunun Atatürk’ün bir emri neticesinde hazırlandığını
küçük bir anı ile aktarmıştır. Şöyle ki; Çankaya’da bir toplantı
esnasında Atatürk’e, Kolağası iken Selanik’te yazıp bastırdığı “Cumalı
Ordugâhı” isimli kitabı ciltlenmiş bir şekilde takdim edilmiştir.
Atatürk bundan çok etkilenmiş, kitaba biraz göz atmış, o günlere ait
bazı anılarını anlatmış, sonra da mevzu kitap ve kütüphaneciliğe kadar
gelmiştir. Yanındakilere yeni neşriyatın takip edilip edilmediğini
sorunca, aldığı olumsuz cevap onu bu konunun üzerine gitmesine
neden olmuştur. Önce diğer ülkelerde bu işin nasıl yapıldığını soruşturmuştur.
Bunun üzerine kendisine Fransa’da ‘Dépot Légal’ yani
devlet nüshası gibi bir usulün olduğu ve orada her kitaptan 15-20
taneye kadarının alınmakta olunduğu izah edilmiştir. Atatürk de bu
konuda ne kadar geç kalındığını anlayarak derhal bununla ilgili bir
kanunun hazırlanarak gereken işlemlerin yapılmasını istemiştir 272 .
270 Yiğit, a.g.t., s. 167-168.
271 Düstur, Tertip 3, C. 15 devamı, s. 1285-1287.
272 Muzaffer Gökman, “Basma Yazı ve Resimleri Derleme Kanunu ve Atatürk’e
Ait Bir Hatıra”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, C. I, S. 2, Ankara
1952, s. 112-113.