atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 127
lişmeler, Hükümetle basın arasındaki soğuk ilişkinin gelişmesine ve
ilişkinin seyrinin değişmesine de vesile olmuştur. 1930’lara gelindiğinde
artık tıpkı Meşrutiyet ve Cumhuriyet’in ilânı öncesinde olduğu
gibi, basınla iktidar arasında iyi bir diyalog hatta basın yayıncılıkta
bir kıpırdanma ve bir serbestiyet doğmaya başlamıştır. Harf inkılâbı,
ülkedeki okur-yazar oranının artmasına, dolayısıyla da gazeteciliğin
gelişmesine büyük katkı sağlamıştır.
B. 1930-1938 Arasında Türk Basınındaki Gelişmeler
7 Ekim 1923 günü İstanbul’da sona eren sıkıyönetim ve sansür,
basının bir süreliğine de olsa özgürleşmesine, rahatlamasına fırsat
vermiştir. Hatta o zaman Hüseyin Cahit’in Tanin’de yazdığı “Yaşasın
Cumhuriyet” isimli rejimle alay eden yazısı ile Velit Ebuzziya’nın
1 Kasım 1923 günü Tasvir-i Efkâr’da çıkan “Bizi Korkutan Kırmızı
Cumhuriyet Paçavrası mıdır?” başlıklı yazılarına dahi göz yumulmuştur245
. Fakat bu serbestiyet, görüldüğü üzere TPCF ile son
bulmuş, basına karşı da sert önlemler alınmak zorunda kalınmıştır.
Hükümet tarafından, siyasi muhalefet gibi muhalif basına da ket vurulmuş
ve bu sessizlik 1930’lara kadar devam etmiştir.
Nitekim bütün bu yaşananlardan sonra 1930 yılında Türkiye’de
çok partili hayatın ikinci denemesi gerçekleşmiş ve Serbest Cumhuriyet
Fırkası (SCF) kurulmuştur. Bu hem siyasete hem de basına bir
çoğulculuk getirmiştir. Örneğin o günlerde Arif Oruç Yarın isimli bir
gazete çıkarmaya başlamıştır. Gazete yeni kurulan SCF’yı destekleyince
hem güçlenmiş hem de baskı sayısı artmıştır. Öyle ki, Yarın
gazetesinin baskısı o zaman 80 bini bulmuştur. 1930 yılında ise başka
bir muhalefet gazetesi yani Son Posta çıkmaya başlamıştır. Zekeriya
Sertel, Selim Ragıp Emeç ve Ekrem Uşaklıgil ile Halil Lütfi
Dördüncü’nün çıkardıkları Son Posta gazetesi de muhalefetin başını
çekmiştir. Z. Sertel gazetesinin ilk sayısında “Boğuluyoruz, Biraz
Hava İstiyoruz” başlığıyla yazdığı yazı ile CHP’ye âdeta mesaj vermek
istemiştir. Sertel, anılarında ilk sayıda yazdığı bu yazıyla “o
günün baskısına karşın ilk isyan bayrağını” açtığını, gazetenin za-
245 Abdülhamit Avşar, Bir Partinin Kapatılmasında Basının Rolü Serbest
Cumhuriyet Fırkası, Kitabevi, İstanbul 1998, s. 22.