atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 3
lere ve bunların işlenerek ön plana çıkartılması gerektiğine duyulan
inançtır. Hem modernleşecek hem de kendi özünü koruyacak bir
toplumun sahip olacağı kültür anlayışı, doğal olarak ortaya orjinal
bir sentez formülünün ortaya çıkmasıyla sonuçlanacaktır.
Osmanlı Devleti’nin yönetim, siyaset, iktisat ve kültür anlayışının
çok ötesinde bir yöntem ve anlayışla hareket eden Atatürk, her
şeyden önce bir önceki dönemin iktibas metoduna rağbet etmemiş,
tam tersine modernleşebilmek için Batıyı Batı yapan temel öze, dinamiklere
ve daha doğrusu zihniyete odaklanmıştır. Dönemler arasındaki
yöntem farklılığı, Atatürk’ün zaman zaman Osmanlı reform
hareketlerini sert bir şekilde eleştirmesine neden olmuştur. Bu kapsamda
bir dönem Batıya karşı savaşan ama şimdi Batı medeniyetini
milletine hedef gösteren Atatürk, bir yandan bu hedefe toplumu yaklaştırmaya
çalışırken, bir yandan da Türk kültürüne önem vermiştir.
Çünkü model olarak alınan Batı medeniyeti, Batıyı Batı yapan milletlerin
sahip olduğu kültürlerin birleşmesi sonucu bir anlam kazanmıştı.
Yani aslında Batı medeniyetinin altında da birbirinden oldukça
farklı çok sayıda kültür yatmaktaydı. Dolayısıyla önce sağlam bir
ulusal kültüre sahip olmak gerekiyordu. Milli kültüre sahip olmak
ve onu geliştirebilmek aynı zamanda modernleşme sürecinin hızlanması
anlamına da geliyordu. Nitekim bu ilişkinin farkına varan Atatürk,
hem devletin temelini milli Türk kültürüne dayandırmış hem de
onun geliştirilmesi ve millete anlatılabilmesi için uzun ve yorucu bir
mücadeleyi başlatmıştır.
Atatürk’ün uygulamaya koyduğu bu sosyal ve kültürel değişim
projesine geçmeden önce, kültür ve kültür değişmesinin ne olduğu,
Atatürk’ün ve dönemin aydınlarının bu kültürel değişime nasıl baktıkları
ve Atatürk’ün bu politikayı yürürlüğe koyma aşamasında nasıl
bir yöntem ve anlayış ile hareket ettiğini kısaca ifade etmemiz
gerekmektedir.
Evrenselden özele doğru bir bakış, ormandan ağaca bakış gibidir.
Bu perspektiften bakıldığında, topluma özgü olan şeylerin sağlam
bir bütünlük oluşturdukları platformda kültür dediğimiz kavramın,
her ulusun kendine has ayrıntılı bir biçimi olarak ortaya çıktığı
görülmektedir. Dolayısıyla kültür, insanı insan yapan ve insanlığa
mal olan evrensel özün daima canlı kalmasını sağlayacak büyük bir