atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 119
O günlerde halka ulaşmanın tek yolu ve aracı gazetelerdi. Dolayısıyla
bu dönemde, bir yandan verilen mücadelenin halka duyurulması
ve kamuoyu oluşturulması için çalışılırken, diğer yandan da bağımsız
ve milli bir basının ortaya çıkarılması için çaba sarfedilmiştir.
Okul çağlarından itibaren basına büyük ilgi duyan Mustafa Kemal,
Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarında Minber isimli bir gazetenin çıkmasına
da vesile olmuştur 222 . Hem Harp Okulu’ndaki hem de Fethi
Bey’e çıkarttığı Minber’deki girişimleri onu, mücadele döneminde
isimlerini yine kendisinin verdiği Sivas’ta İrade-i Milliye 223 ile
Ankara’da Hakimiyet-i Milliye 224 isimli iki gazete 225 çıkarmaya kadar
götürmüştür 226 . Mustafa Kemal Ankara’da halkı bilinçlendirmek
ve bir kamuoyu oluşturabilmek gayesiyle öncelikle haber akışını ve
telgraf hattını kontrol altına almış, sonra da çıkarttığı bu gazetelerde
Milli Mücadele ile ilgili haberlerin yapılmasını sağlamıştır 227 . İşte
böyle bir ortamda Anadolu basını bütün teknik imkânsızlıklara ve
mali sıkıntıya rağmen işini yapmaya gayret etmiştir. Adı geçen gazeteler
haricinde Anadolu’da mücadeleyi destekleyen İzmir’e Doğru
(Balıkesir), Doğru Söz (Balıkesir), Yeni Adana, Açıksöz (Kastamonu),
Babalık, Öğüt (Konya), Küçük Mecmua (Diyarbakır), Albayrak
(Erzurum), Emel (Amasya), Işık (Giresun), İstikbal (Trabzon), Ahali
(Edirne), Dertli (Bolu), Amâl-i Milliye (Maraş) gibi gazeteler de çıkmış
ve yazdıkları yazılar ile harekete önemli katkılarda bulunmuşlardır.
Mustafa Kemal Paşa da bütün bunları dikkatle izlemiş ve çıkan
222 Mustafa Kemal’in basına ilgisi ve Minber gazetesi hakkında bk. Nuri İnuğur,
Türk Basın Tarihi, Gazeteciler Cemiyeti Yay., İstanbul 1992, s. 15-22.
223 Sivas’ta çıkartılan İrade-i Milliye gazetesi 1919-1922 yılları arasında yayın
hayatını sürdürmüştür.
224 Gazete 1920-34 yılları arasında Hakimiye-i Milliye, 1934’ten sonra da Ulus
adıyla çıkmıştır.
225 Aslında o tarihlerde Ankara’da Hakimiyet-i Milliye dışında bir de Yunus
Nadi’nin Yeni Gün isimli gazetesi de çıkıyordu. Nadi, İstanbul’daki matbaasını,
makinelerini katırların sırtına yükleyerek Ankara’ya nakletmiş ve orada bu
gazeteyi çıkarmayı başarmıştır.
226 İrade-i Milliye ve Hakimiyet-i Milliye hakkında bk. İnuğur, a.g.e., s. 23-27.
227 İrade-i Milliye’de çıkan yazıların tamamen M. Kemal Paşa’nın direktifleri
doğrultusunda yazıldığı, Hakimiyet-i Milliye’deki başyazıların çoğunun da
onun kaleminden çıktığı hakkında bk. Yücel Özkaya, Milli Mücadele’de Atatürk
ve Basın (1919-1921), Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara 1989, s.
59-70.