atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

116
SEDA BAYINDIR ULUSKAN
lük Programına Giriş ve diğerleri bunlara örnek olarak verilebilecek
son derece değerli eserlerdir.
1930 ve sonrasında eğitim meselelerinin ve sorunlarının çokça
tartışıldığı bir dönemde, eğitimbilimci İsmail Hakkı Baltacıoğlu da
yaptığı çalışmalar ile bu konuya ışık tutmaya çalışan kişilerden birisi
olmuştur. Ülkede halk eğitiminin sağlanmasını ve okuma yazma
sorununun çözülmesini isteyen Baltacıoğlu yazdığı İçtimai Mektep
(Sosyal Okul) adlı kitabında eğitim ve öğretim haklarından yararlanmaktan
bahsetmiştir. Meselenin 1935’den sonra daha ciddi bir
şekilde ele alınmasından sonra İsmail Hakkı Tonguç da ülkede eğitim
konusunda önemli çalışmalara imza atmıştır. Atatürk tarafından
İlköğretim Genel Müdürlüğüne atanan Tonguç, eğitim meselelerine
köklü çözüm yolları bulmak için çok uğraşmış, hatta 1936 yılında
köy ve köy sorunlarına ilişkin Canlandırılacak Köy isimli bir de
kitap yazmıştır. Tonguç kişisel çabasıyla özellikle kırsal kesimdeki
eğitim problemlerine değinmeye çalışmış ve köycülük düşüncesinin
geliştirilmesi ve herkese benimsetilmesi için uğraşmıştır. Çünkü
ona göre köy herşeyin temeli olmalıydı. Köylüden güç almayan ve
köylünün katılmadığı işlerin başarılması söz konusu olamazdı. Dolayısıyla
“Güvenilecek tek güç köyden yeni yetişen kuşaklardı(r)” 219 .
Tonguç da gerek yazdığı kitaplarıyla gerekse ileri sürdüğü fikirleri
ve bu doğrultudaki çalışmalarıyla bunu gerçekleştirmeye çalışmıştır.
Başta Köymen olmak üzere diğer yazarların kaleme almış oldukları
tüm yazılar köycülük meselesini sürekli gündemde tutmaya yetmiş
ve bu da konuya öğretmen yetiştirme, çağdaş eğitim ve köy enstitüleri
gibi boyutlar kazandırmıştır.
Köy konulu kitaplardan söz ederken, konunun edebiyattaki yansımalarına
da bakmak gerekmektedir. Çünkü bundan sonraki süreçte
köy teması Türk romanının ana konularından biri haline gelmeye başlayacaktır.
Reşat Nuri’nin 1922 yılında yayımlanan Çalıkuşu isimli
romanı, tam anlamıyla bir köy romanı olmasa da, Anadolu’nun kitaba
sokulması ve köye yönelik bir yaklaşım sergilenmesi açısından
önemli ve güzel bir örnek teşkil etmektedir. Yine Yakup Kadri’nin
219 Arayıcı, a.g.e., s. 197.