atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 99
raflarının da hemen gönderildiği ifade edilmiştir 181 .
Çalışmaların olumlu sonuçlar vermesi üzerine 1937 yılından
itibaren kursların bulunduğu yerlerde beş yıl süreli Köy Öğretmen
Okulları’nın açılmasına başlanmıştır. 1938 yılından itibaren de hem
köy eğitmen kurslarının, hem de köy öğretmen okullarının sayılarının
arttırılmasına çalışılmıştır. Eğitmen kursları 1946 yılına kadar
sürmüş, geçen on yıllık sürede de 8675 eğitmen 182 yetiştirilmiştir.
Fakat Hasan Âli Yücel ile İsmail Hakkı Tonguç’un görevlerinden
ayrılmalarından sonra, eğitmen yetiştirme çalışmalarına son verilmiştir.
1937 yılında açılan köy öğretmen okulları Atatürk döneminde
hiç mezun vermemiştir. Bu gelişmeler üç yıl sonra yani 1940’da,
adı geçen okulların birer enstitüye dönüştürülmesi ile sonuçlanmıştır.
Yani bu okullar köy enstitülerinin çekirdeğini oluşturmuşlardır.
Biraz önce de ifade ettiğimiz gibi, on yıllık süreçte toplam 8675
eğitmen yetiştirilmiş, nüfusu 150 ile 400 arasında olan 7090 köy de
okula ve öğrenciye kavuşmuştur. Gerçekten de köy eğitmenleri projesi,
Atatürk’ün önderliğinde gerçekleştirilen Kültür İnkılâbı’nın en
önemli halkalarından biri olmuştur.
Bu çalışma aynı zamanda Köy Enstitülerinin ilk basamağını, ön
hazırlık aşamasını teşkil etmiştir. Büyük bir azim ve inançla işe başlanmış
ve en büyük hedef de, ilköğretimi yaygınlaştırmak ve köylünün
yadırgamayacağı, inkılâpların benimsetileceği ve devlete fazla
yük getirmeyeceği tespit edilen bir kurumla çok sayıda ama kısa
yoldan öğrenci yetiştirmek 183 olarak tespit edilmiştir. Bilindiği gibi
daha 1 Mart 1922 günü Mustafa Kemal TBMM’ni açarken yaptığı
konuşmasında, “...Demiştim ki; bu memleketin sahib-i aslisi ve heyeti
içtimaiyemizin unsur-u esasisi köylüdür. İşte bu köylüdür ki bugüne
kadar nur-u maariften mahrum bırakılmıştır. Binaenaleyh; bizim
takip edeceğimiz maarif siyasetinin temeli Evvelâ mevcut cehli izale
etmektir...” 184 demiş, konuşmasının devamında ise bütün köylülere
okuma yazma öğretmenin, onlara vatanını, tarihini, coğrafyasını, di-
181 Ayın Tarihi, 30 Ekim 1937, S. 47, s. 19.
182 Şevket Gedikoğlu, Evreleri, Getirdikleri ve Yankılarıyla Köy Enstitüleri,
İş Matbaacılık ve Ticaret, Ankara 1971, s. 214.
183 Kartekin, a.g.m., s. 101, 104-105.
184 1 Mart 1922 tarihli Üçüncü Toplanma Yılını Açış Konuşması, ASD, C. I, s.
245.