atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 97
tarihinde başlayan birinci devresi Kasım 1936 ortalarında sona ermiştir.
İkinci devre ise eğitime 1937’nin ilkbaharında başlanmıştır.
Birinci devre kurs faaliyetinden %80 oranında bir başarı elde edildiği
tespit edilmiştir 175 . Çifteler Eğitmen Kursunda alınan bu sonuç
üzerine Kültür Bakanlığı, 1937-38 öğretim yılında bu tarz kursların
sayısının arttırılmasına karar vermiştir. Nitekim yapılan çalışmalar
sonucunda 18 Nisan 1937 günü alınan bir karar üzerine Kars, Edirne,
Erzincan ve Kocaeli’de de birer eğitmen kursu açılması kararlaştırılmıştır.
Kurslarla yakından ilgilenen Kültür Bakanının yaptığı
açıklamalara göre bu kurslara toplam 650 öğrenci alınmıştır. Örneğin
Mayıs 1937’de açılan Kocaeli eğitmen kursuna elli öğrenci kabul
edilmiştir 176 .
Şu bir gerçek ki, bu kurslara halk nezdinde umulanın üzerinde
bir ilgi söz konusudur. Eğitmenler nüfusu az, dağınık, hatta Osmanlı
Devleti’nin dahi jandarmadan başka memur göndermediği köylere
gönderilmişlerdir. Hiç okul olmayan bu köylerde eğitmenler büyük
bir azimle ve yılmadan çalışmışlar, öğrenciler de elde ettikleri başarı
neticesinde birkaç yıl sonra açılan köy öğretmen okullarına, sonra
da köy enstitülerine alınmışlardır. Bu çaba ve uygulama, Hükümetin
eğitim meselesine ne kadar önem verdiğini, ne kadar yakından
ilgilendiğini ve köylerdeki öğretmen sorununu çözebilmek için de
elinden gelen herşeyi yapmaya çalıştığını göstermesi açısından son
derece önemlidir. Bunun en somut örneklerinden biri de şüphesiz
Kültür Bakanlığı’nın uygulamadan başarılı sonuçlar alınabilmesi
için bütçesine koyduğu ek tahsisattır. Öyle ki Bakanlık 1937 yılı bütçesinin
“köy okuları ve eğitmenleri için vilâyetlere yardım” bölümüne,
eğitmenlerin maaşlarının ve inşa edilecek okulların masraflarının
karşılanabilmesi için 100.000 liralık bir tahsisat koymuştur 177 . Bu
gelişmeyi 11 Haziran 1937 günü çıkan 3238 sayılı Köy Eğitmenleri
Bakanı Saffet Arıkan tarafından çok beğenilmiş ve kendisi daha sonra İzmir
Kızılçullu’daki Köy Öğretmen Okulu’nun müdürlüğüne atanmıştır (Hıfzırrahman
Raşid Öymen, Köy Enstitülerinin Kuruluşunun Tarihi ve Problemleri,
y.y., 1980, s. 48-49; Öztürk, a.g.e., s. 144).
175 Tonguç, a.g.e., s. 104-106.
176 Köy öğretmeni yetiştirme ve eğitmen kursları hakkında ayrıntılı bilgi için bk.
Öztürk, a.g.e., s. 125-165.
177 Öztürk, a.g.e., s. 145-146.