atatürk'ün sosyal ve kültürel politikaları - Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK’ÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL POLİTİKALARI 91
Üniversitesi’nin yenileştirilmesi için Prof. Albert Malche gibi uzmanlar
Türkiye’ye gelmişler ve bazı öneriler içeren raporlar sunmuşlardır.
Yerli uzmanların sundukları raporlara fazla bir katkıda
bulunmadıkları söylenen bu raporlarda da, mevcut problemler ile
bazı ihtiyaçların altı çizilmiştir. Örneğin Fuat Gündüzalp 1924 yılında
yayımlanan Talim ve Terbiye Teşkilâtımızda Buhran isimli
kitabında, ortaokullarda tarım, sanat ve ticaret bölümlerinin bulunmasını,
öğretmen okullarının köy koşullarına ve ihtiyaçlarına göre
yeniden düzenlenmesini önermiştir. Ondan sonra Dewey de verdiği
raporunda benzer konulara temas ederek şunları yazmıştır: “köylülerle
çiftçilerin ihtiyaçları düşünülmeden kurulacak bir maarif sistemi
kuramsal ve iskolastik olur...Ortaokullar, yetenekli ve ihtiras
sahibi gençlerin yüksek okullara girmesini sağlayacak geniş önlemler
alınmakla birlikte, hepsinden önce, çocukların doğrudan doğruya
yaşamsal ihtiyaçlarına uyum sağlayacak programlar ve öğretim
yöntemleri içermelidir” 164 . Bu ve buna benzer sunulan raporlar çerçevesinde
ilköğretim, teknik öğretim ve öğretmen okullarında olumlu
gelişmeler yaşanmış, belirli bir ilerleme kaydedilmiştir. En önemlisi
öğretmen okullarının programında yapılan değişikliklerdir. Nitekim
Mustafa Necati Bey’in Milli Eğitim Bakanı olduğu bir dönemde,
biraz da John Dewey’in raporundan yola çıkılarak 1927-28 öğretim
yılında Kayseri’nin Zincidere köyünde, 1928-29 öğretim yılında da
Denizli’de birer Köy Öğretmen Okulu açılmıştır. Nisbeten başarılı
kabul edilen bu iki okul hakkında F. Kirby şu yorumu yapmıştır:
“Kusurlarına rağmen bu öncü projeler, kendi nevileri içinde üstün
örneklerdi. Zaman farkını hesaba katmak şartıyla, Hindistan’da,
Pakistan’da, Arap memleketlerinde ve Endonezya’da ilk bağımsızlık
yıllarında tatbik edilen numune projelerden... çok daha modern ve
çok daha köy realitesine yakındı... Denilebilir ki, Türkiye’de orjinal
pedagoji deneyciliği bu iki müessese ile başlar...” 165 .
Okul açılmadan önce 1927 Haziran ayında Cumhuriyet
Gazetesi’nde Yunus Nadi, köy okullarının “hayatta inkılâbı husûle
getirecek müesseseler olması” gerektiği ana teması altında yazdığı
“Her Köyde Mektep” başlıklı yazısında ise ileride olacaklara
164 Cavit Binbaşıoğlu, Çağdaş Eğitim ve Köy Enstitüleri, Tarihsel Bir Çerçeve,
Dikili Belediyesi Kültür Yay., İzmir 1993, s. 15.
165 Fay Kirby, Türkiye’de Köy Enstitüleri, İmece Yay., Ankara 1962, s. 62.