3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...

Şekil 7’de değişik zamanlarda çökelmiş evaporitlere ait δ 34 S ve δ 18 O değerleri gösterilmektedir
(Clark ve Fritz, 1997). Bu grafikte karasal evaporitler, atmosferik SO4 ve Devoniyen-Alt Triyas
evaporitlerinin geniş bir değer aralığına sahip olduğu görülmektedir.
Grafikte, birbirleri ile etkileşimde bulunan galeri ve göl sularındaki SO4 iyonunun kaynağı karasal
evaporitler olarak görülmektedir. Kömürün oluştuğu göl ortamındaki evaporitlerin ince tabakalı
olması nedeni ile aşınması veya eski açık işletme sahasının hemen hemen her yerinin harman
döküm sahası olarak kullanılmasından dolayı mostraların örtülmüş olması nedeniyle önceki
çalışmalarda evaporitler ile ilgili herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. İstifteki kumtaşı, kiltaşı veya
marnların bünyesindeki SO4 içeren minerallerin katkısı da muhtemeldir. Fakat kömürdeki toplam S
oranının %1.5-2 arasında değişmektedir (Destanoğlu vd., 2000). Buna göre SO4 iyonu kömür
içindeki S’ün oksidayonu sonucu ortaya çıkmaktadır.
Klasik panolardan alınan 13 numaralı 1-B pano girişi örnekleri diğer örneklere oranla daha yüksek
δ 34 S ve δ 18 O değerine sahiptir. Bu noktalar grafik üzerinde, Devoniyen-Alt Triyas grubu ile Alt
Paleozoyik grubuna doğru bir uzanım göstermektedir. Bozbelen ve Eski Beke arasında Paleozoyik
yaşlı mermerler yüzeylenmiştir. 13 numaralı 1 B pano girişi örneklerinin bu formasyon içindeki
sülfatlı mineraller nedeni ile diğer örneklerden ayrıldığı ve Devoniyen-Alt Triyas ile Alt Paleozoyik
gruplarına doğru uzanım gösterdiği düşünülmektedir (Özgür vd., 2006).
Hem atmosferik hem de sudaki oksitlenme süreci içinde yer aldığından. SO4 içindeki δ 18 O
izotopunun oluşumu oldukça karmaşıktır. SO4 içindeki δ 18 O içeriği bu iki farklı kaynağın
karışımına bağlı olduğu gibi, herhangi bir izotopik farklılaşmanın etkisi ile de oluşabilir.
Şekil 8’de kömür madeni, dekapaj göleti ve karışım sularına ait δ 18 O-H2O/δ 34 S-SO4 grafiği
verilmiştir. (Van Everdingen ve Krouse, 1985) tarafından ortaya konulan matematiksel yaklaşım
kullanılarak suyun içinde yeni oluşan SO4 iyonundaki δ 18 O izotop içeriğini etkileyen O2 ve H2O
katılım oranları hesaplanmış ve bu oranlar Tablo 1’de sunulmuştur. Şekil 8’deki diyagramda gölet
örnekleri ile sıcak su kaynağı karışım doğrularının dışında kalmaktadır. Bu da muhtemelen gölet
örnekleri ile bunlarla ilişkide olan sıcak su kaynağının aşırı buharlaşma etkisinde kalmış olmasından
kaynaklanmaktadır.
49