3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...

4. SONUÇ
Tarımsal hidroloji çalışmalarında toprak-su-bitki ilişkilerinin belirlenmesine yönelik olarak en çok
kullanılan nükleer teknik nötronmetredir. Diğer toprak nemi ölçüm tekniklerine kıyasla nötronmetre
ile toprak nemi belirlemenin sağladığı temel avantaj, daha geniş bir toprak hacmi içindeki nemin
belirli ve sabit bir ölçüm noktasında toprak yapısı bozulmadan istenen sıklıkta ve hızlı olarak
ölçülebilmesidir. Toprak örnekleri alınarak nem belirlemesi yapıldığında toprak örneklerinin nem
içeriğinde mekansal farklılıklardan kaynaklanan ölçüm hataları, nötronmetre ile büyük oranda
azaltılmaktadır. Ayrıca, yöntem tuzluluğa duyarlı olmadığı için gübre uygulamaları ve tuzluluk
farklılıklarından kaynaklanan ölçüm hatası söz konusu olmamaktadır (IAEA, 1975).
Nötronmetre ile toprak su içeriği ölçülerek; belirli bir toprak derinliğinde depolanan su miktarı
tahmin edilmekte ve derine sızım miktarına ilişkin çıkarımlarda bulunulabilmektedir. Periyodik
toprak nem ölçümlerinden yaralanarak toprak-su karakteristik eğrileri, toprak hidrolik iletkenliği,
toprak su bütçesi belirlenmektedir. Bunlara ek olarak, nötronmetre toprak su içeriğindeki mekansal
değişimlerin, toprak derinliği boyunca bitki köklerinin su alma durumunun izlenmesi, sulama
programlarının uygulanması ve kontrol edilmesi, sulama yöntemiyle elde edilen sulama randımanın
ve su dağıtım yeknesaklığının saptanması çalışmalarında da kullanılmaktadır.
Su kaynaklarının kısıtlılığı, tarımsal sulama uygulamalarında sudan en etkin biçimde yararlanmayı
ve kullanılan birim su miktarına karşılık elde edilen verimde artış sağlanmasını zorunlu kılmaktadır.
Bu amaçla yürütülen tarımsal sulama çalışmalarında kullanılan nükleer teknikler, su tüketimi, su
kullanım randımanı, verim tepki faktörü, gübre kullanım etkinliği gibi parametrelerin ve su bütçesi
hesaplamalarının daha kısa süre ve az işgücü ile duyarlı olarak belirlenmesine olanak sağlamaktadır
(Anaç ve ark., 1999; Anaç ve Kukul, 2005).
5. KAYNAKLAR
Anaç, S., M.A. Ul, İ.H. Tüzel, D. Anaç, B. Okur, H. Hakerlerler, 1999. Optimum Irrigation
Schedules for Cotton under Deficit Irrigation Conditions. In: Crop Yield Response to Deficit
Irrigation. Kluwer Academic Publ., Developments in Plant and Soil Sciences, V. 84.
Anaç, S., Kukul, Y.S., 2005. Su ve Gübre Kullanım Etkinliği Çalışmalarında Nükleer Tekniklerin
Uygulanması. II. Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Devlet Su
İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara, s 25-30.
Can, O., 2007. Tuzlu Koşullarda Satsuma Mandarini Bitki Su Tüketiminin Belirlenmesi Üzerine
Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, E.Ü. Fen Bilimleri Enst., Bornova-İzmir. 80 s.
IAEA, 1973. Soil-Moisture and Irrigaiton Studies II. Proc. of a Panel on the Use of Nuclear
Techniques in the Soil Physics and Irrigation Studies International Atomic Energy Agency, Vienna.
189 p.
IAEA, 1975. Radiation Techniques for Water-Use Efficiency Studies. Technical Report Series No.
168, International Atomic Energy Agency, Vienna. 127 p.
IAEA, 1976. Tracer Manual on Crops and Soils. Technical Report Series No. 171, International
Atomic Energy Agency, Vienna. 277 p.
IAEA, 1983. Isotope and Radiation Techniques in Soil Physics and Irrigaiton Studies. Proc. of Int.
Sym. on Isotope and Radiation Techniques in Soil Physics and Irrigation Studies. International
Atomic Energy Agency, Vienna. 597 p.
IAEA, 2002. Neutron and Gamma Probes: Their Use in Agronomy. Training Course Series No. 16,
International Atomic Energy Agency, Vienna. 73 p.
Nguyen, L., 2006. Integrated Soil-Water-Plant-Nutrient Management. Presentation Notes,
Workshop on The Use of Nuclear and Related Techniques in Soil-Plant-Water Relations, 27-30
November, 2006, Ankara-Turkey.
Ul, M.A., 1994. Nötronmetreler ve Sulama Uygulamalarında Kullanım Olanakları. Ege Üniversitesi
Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt 31, No: 1, s. 143-150.
23