3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...

IAEA (2002)’ye göre, K(θ)’nın hesaplanması için, Richards ve ark. (1956), Libardi ve ark. (1980)
ve Sisson ve ark. (1980) tarafından belirtilen yöntemler yaygın olarak kullanılmaktadır.
Richards ve ark. (1956) tarafından ileri sürülen drenaj-akış yöntemi daha da geliştirilmiştir ve
günümüzde anlık-profil yöntemi olarak tanınmaktadır. Yöntem, drenajı iyi topraklarda hidrolik
iletkenliğin belirlenmesi için kullanılmaktadır. Bu yöntem, Darcy yasasına göre
evapotranspirasyonun olmadığı koşullarda 0 = z = L için bir toprak profilinde depolanan sudaki
azalma oranı, L (0-30, 0-60, 0-90, 0-120 cm) toprak derinliğindeki toprak suyunun akışına (qL)
eşittir varsayımına dayanmaktadır.
(6)
( L)
T
q L K
z
L
Toprakta depolanan su içeriğindeki değişim;
S(
L,
t)
L
L (
z,
t)
(
z,
t)
dz dz
t
t
0
(7)
0 t
Eşitlik (6) ve (7)’dan yararlanarak Richards yöntemi varsayımına göre hidrolik iletkenlik eşitliği;
K
( L)
0
L
(
z,
t)
S(
L,
t)
dz
t
t
T
T
z
z
Eşitlikte, Kθ(L), hidrolik iletkenlik (mm.gün -1 ); S(L,t)/t, toprakta depolanan su miktarındaki
değişim (mm.gün -1 ); T/z, hidrolik eğim (cm.cm -1 )’dir.
Libardi ve ark. (1980) yöntemi, ek olarak toplam su potansiyeli eğiminin, ‘bir’ değerinden farklı
olmayacağı hipotezine dayanır: ψT/ z
1
. Bu nedenle, tansiyometre verilerine gereksinim
olmayacağından eşitlik (8) ile verilen hidrolik iletkenlik eşitliği basit hale gelir. Basitleştirilmiş
eşitlik (8) ve eşitlik (5) birleştirildiğinde;
1 1 γK 0
θ
θ 0 lnt
(9)
γ γ L
Eşitlik (5)’deki K0 ve γ parametreleri, L toprak derinliği için oluşturulan lnt’ye karşılık (θ-θ0)
değerleri grafiklerinden hesaplanan doğrusal regresyon eşitliklerinden belirlenir. Regresyon eşitliği
parametrelerinin eşitlik (9)’da karşılıkları, b= γ -1 ve a= γ -1 .ln(γ K0L -1 )’ dir.
Sisson ve ark. (1980) yönteminde de, toplam toprak su potansiyeli eğiminin 1’den farklı olmayacağı
varsayımı nedeniyle, tansiyometre verileri gereksizdir. Eşitlik (5)’deki K0 ve γ değerleri, herhangi
bir L toprak derinliği için (θ-θ0)’a karşı ln(zt -1 ) grafiğinden elde edilir. Buna göre,
1
ln(zt ) ln(γn 0)
γ(θ θ0
)
Yapılan çalışmalarda, hidrolik eğim değeri için benzer hipotezi kullanan Libardi ve ark. (1980) ve
Sisson ve ark. (1980) yöntemleri ile benzer K0 ve γ tahminleri yapılırken, hidrolik eğimi toprak su
potansiyeli ölçümlerinden hesaplayan Richards yöntemiyle farklı tahminler elde edildiği
belirtilmektedir (IAEA, 1983; IAEA, 2002).
19
(8)
(10)