3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...

Şekil 8. Farklı doğal ortamlardaki δ 13 C değerinin değişim aralığı
(Clark and Fritz, 1997).
Son yıllarda δ 13 C değerleri bölgesel sistemler, beslenme bölgesi-köken, jeokimyasal reaksiyon
modelleri ve yeraltı suyunun yaşının belirlenmesi gibi problemlerin çözümünde kullanılmaktadır.
Yeraltına süzülen su topraktaki CO2’yi çözerken HCO3 ve CO3 türlerine ayrışır. Çözünmüş
İnorganik Karbon Türleri (DIC)’nin dağılımı pH’a bağlı olarak değişir. pH değerine bağlı olarak
DIC ve δ 13 C PDB’nin değişimi de farklıdır (Clark and Fritz, 1997). Yeraltı suyundaki DIC ve
δ 13 CDIC akiferlerde ayrışma reaksiyonları sırasında yüksek değerlere ulaşır. Kapalı ya da açık sistem
şartlarına ve akifer malzemesinin silikat veya karbonat oluşuna bağlı olarak reaksiyonlar gelişir.
Tamamen silikatlı akiferlerde DIC gelişmez, ancak karbonatlı akiferlerde kalsit veya dolomit
çözünerek DIC gelişir. Bu tür karbonatlar genellikle 13 C bakımından zengindir ve δ 13 CDIC’ın
gelişiminde etkilidir (Clark and Fritz, 1997). Yer altı sularında çözünmüş inorganik karbon CDIC ve
δ 13 CDIC akiferdeki veya topraktaki ayrışma reaksiyonları sonucu gelişir. Bu çalışma ile inceleme
alanında ölçülen sulardaki δ 13 CDIC değerleri incelendiğinde (Tablo-3) Sera soğuk su kaynağı -6.4
değerine sahiptir. Sıcak su kaynak ve sondajlarında -2 ile -2,9 arasında değişmektedir.
Sıcak sulardaki CO2’in kökeni daha çok denizel kökenli karbonatlardan ya da metamorfik CO2’den
kaynaklanmaktadır. Fakat sıcak sulara manto kökenli CO2 gazı da etkili olmuştur. Soğuk sulardaki
CO2’in kökeni ise gölsel karbonatlardan geldiği anlaşmıştır. Ancak sıcak su kaynağına soğuk su
karışımı da olmuştur.
266