3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...

Özet
URGANLI (TURGUTLU) SICAK VE MİNERALLİ SULARININ
İZOTOPLARLA İNCELENMESİ
Serkan VURAL 1 , Suzan PASVANOĞLU 2 , Servet YILMAZER 3 , Ali YAKABAĞ 4
1,2 Kocaeli Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Böl. İzmit/Kocaeli
3,4 Gayzer Yer Bilimleri Ltd. Şti., İzmir/Bornova
jeo.serkan@gmail.com, suzan@kocaeli.edu.tr, servetyilmazer@ttmail.com
Urganlı jeotermal alanı Manisa ili Turgutlu ilçesine bağlı Urganlı beldesinin yaklaşık 5 km.
kuzeyinde yer alır. Alanın yakın çevresinde temeli Paleozoyik yaşlı metamorfik kayaçlar oluşturur.
Menderes masifi örtü şistleri olarak ta adlandırılan bu temel kayalar üzerine yine Paleozoyik yaşlı
mermerler gelmektedir. Urganlı Jeotermal alanı kuzeybatısında Mesozoyik yaşlı kireçtaşları,
dolomitik kireçtaşları ve ofiyolitik kayaçlar mostra vermektedir. Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı
birimler üzerinde açısal uyumsuzlukla Pliyosen yaşlı çökeller yer alır. Urganlı jeotermal alanında
Kuvaterner yaşlı travertenler dikkat çekicidir. Sıcak suların bıraktığı çökeltilerin oluşturduğu bu
travertenler, daha ziyade yatay olarak yayılım gösteren eski travertenler ile bu travertenleri dikine
kesen çatlaklardan suların oluşturduğu yeni travertenler olarak göze çarpmakladır. Yine Kuvaterner
yaşlı oluşuklardan alüvyonlar Gediz ovasında geniş yayılım gösterirler. Kaplıca çevresinde
yüzeylenen Paleozoik yaşlı metamorfikler içindeki mermerlerin olduğu belirlenmiştir. Mermerlerin
çatlaklı, karstik olması ve de kuvarsitlerdeki tektonizmanın etkisi ile kazanmış olduğu ikincil
porozite ve permeabilite özelliklerinden dolayı bölgedeki en önemli akifer kayacını
oluşturmaktadır. Kireçtaşları aynı zamanda Urganlı sıcak su kaynaklarının rezervuarını
oluşturmaktadır. Neojen yaşlı killi marnlı seviyelerin Permeabilite değerleri düşük olduğundan bu
kayalar örtü kaya niteliğindedir. İnceleme alanında tektonik etkinlikler oldukça fazladır. Gediz
grabenini kuzeyden sınırlayan ve Kargın köyünden Akköy’e doğru uzanan yaklaşık D-B uzanımlı
Cambazlı fayı bölgenin en önemli fayı olup, sıcak ve mineralli su kaynakları bu fay boyunca
çıkmaktadır. Urganlı sıcak ve mineralli sularının sıcaklıkları; kaynaklarda 50-75°C olup,
sondajlarda ise 62-83 o C arasındadır. Açılan kuyuların derinlikleri 280-605 metre arasında,
debileri ise 15-40 lt/s olarak ölçülmüştür. Turgutlu sıcak ve mineralli suların 18 O, 2 H, 3 H ve 13 C
izotopik içeriklerinden, suların meteorik kökenli olduğu anlaşılmıştır. Yağış sularından bir kısmı
hazne özelliği taşıyan kayaçların çatlak, kırık ve fayları boyunca süzülerek yerin derinliklerinde
bulunan hazne kaya içerisinde yataklanmaktadır. Bu dolaşım sürecinde yeraltına süzülen sular
kondüksiyon veya konveksiyon akımlarla ısınarak sıcaksu rezervuarlarını oluşturmaktadır. δ13C
DIC izotop değerleri sera soğuk su kaynağında -6.4 iken sıcak su kaynak ve sondajlarda -2 ile -2,9
arasında değişmektedir. Buradan da sıcak sulardaki CO2’in kökeni daha çok denizel kökenli
karbonatlardan ya da metamorfik CO2’den kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
Anahtar kelime: Urganlı, Oksijen-18, Döteryum, Trityum ve Karbon-13 izotopları.
Abstract
ISOTOPIC EVALUATION OF THERMAL AND MINERALIZED WATERS OF
URGANLI(TURGUTLU) WITH ISOTOPS
Urganli geothermal field is located approximately 5 km North of Urganli Town in the district of
Turgutlu, province of Manisa. Paleozoic aged metamorphic rocks forms the basement of the nearby
area. Paleozaoic aged marbles comes on the top of the base rocks that are also called as Menderes
massive covering schists Mesozoic aged limestones, dolomitic limestones and ophiolitic rocks
shows exposure in the north west of Urganli geothermal field. Pliocene aged deposits with angular
255