3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...
3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...
3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
SALİHLİ (MANİSA) JEOTERMAL ALANLARININ HİDROJEOKİMYASAL<br />
Özet<br />
ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ<br />
Tuğbanur ÖZEN, Gültekin TARCAN<br />
Dokuz Eylül Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği, Tınaztepe Yerleşkesi Buca-İzmir<br />
tugbanur.ozen@ogr.deu.edu.tr<br />
gultekin.tarcan@deu.edu.tr<br />
Salihli jeotermal alanları Manisa İl merkezine yaklaşık 72 km uzaklıkta, Gediz Grabeni’nin<br />
güneyinde yer almaktadır. Çalışma alanı, Kurşunlu Kaplıcası, Sart Çamur, Üfürük ve Caferbey<br />
jeotermal alanları olmak üzere dört grupta incelenebilir. Bu çalışmada söz konusu sahalardaki<br />
termal kaynaklara ait kimyasal ve izotopik veriler karşılaştırılarak, sıcak suların hidrojeokimyasal<br />
özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma alanının temelini Prekambriyen yaşlı Menderes<br />
Masifi metamorfikleri oluşturur. Menderes Masifi metamorfiklerine ait karbonatlı kayaçlar karstik<br />
ve çok çatlaklı olmalarından dolayı geçirimliliği yüksek olup, sıcak ve soğuk su kaynakları için<br />
akifer oluştururlar. Bunları örten Neojen tortul birimler bölgede farklı fasiyeslerden oluşmakta ve<br />
Acıdere, Göbekli ve Asartepe formasyonları olarak adlandırılmaktadır. Geçirimsiz veya az geçirimli<br />
olmaları nedeniyle jeotermal sistemlerin örtü kayacını oluşturmaktadırlar. Bölgede geniş bir yayılım<br />
sunan Kuvaterner alüvyon soğuk sular için akifer özelliğinde olması açısından önemlidir. Sıcak<br />
akışkanın taşınımı yeraltındaki fay ve kırık hatları ile sağlanmaktadır.<br />
İnceleme alanındaki sıcak suların kaynak çıkış sıcaklıkları 30–55°C arasındadır. Bununla birlikte<br />
kuyulardan elde edilen akifer sıcaklıkları 51°C ile 155°C arasında, debileri ise 2 ile 80 L/s arasında<br />
değişmektedir. Salihli jeotermal alanındaki sıcak sular δ 18 O ve döteryum(δ 2 H) içeriklerine göre<br />
meteorik kökenli sulardır. <strong>Genel</strong> olarak yağış sularının kırık ve çatlaklardan yeraltına süzülerek<br />
derinlerde ısınması ve tektonik hatları izleyerek sıcak su olarak yüzeye çıkması şeklinde<br />
açıklanabilen devirli sistem özelliğindedirler. Kurşunlu Kaplıcası sıcak suları genel olarak düşük<br />
trityum (H 3 ) yüksek Cl ve EC değerlerine sahiptir. Bundan dolayı sıcak sular derin dolaşımlı ve<br />
yeraltında kalış sürelerinin uzun olabileceğini göstermektedir. Sart-Çamur Kaplıcası sıcak suları ise<br />
yüksek trityum ve düşük Cl içeriğine sahip olup karışık su tipini yansıtmaktadır. Elde edilen yeni<br />
izotopik veriler, alanda var olan önceki verilerle uyuşmaktadır.<br />
İnceleme alanı içerisindeki suların Uluslararası Hidrojeologlar Birliği’ne (AIH) göre<br />
sınıflanmasında; Kurşunlu, Caferbey, Sart Çamur ve Üfürük sıcak suları sırasıyla Na-HCO3, Ca-<br />
Mg-HCO3, Ca-Na-HCO3 ve Ca-Mg-SO4 su tipini göstermektedirler. Bölgedeki soğuk sular ise sıcak<br />
sulardan farklı fasiyes özelliklerine sahip olup, Na +2 , Ca +2 , HCO3ˉ ve SO4 –2 iyonlarının egemen<br />
olduğu sulardır. Sıcak suların çeşitli kimyasal jeotermometrelere göre hesaplanan akifer sıcaklıkları<br />
50°C ile 270ºC arasında değişmektedir.<br />
Anahtar Kelimeler: Salihli, hidrojeokimya, hidrojeoloji, izotop jeokimyası.<br />
215
Change language