3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...

ÖZET
TARIMSAL HİDROLOJİ UYGULAMALARINDA NÜKLEER
TEKNİKLERİN KULLANIMI
Süer ANAÇ, Emrah ÖZÇAKAL, Yasemin S. KUKUL
E.Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, 35100 Bornova, İzmir
suer.anac@ege.edu.tr; emrah.ozcakal@ege.edu.tr; senem.kukul@ege.edu.tr
Artan nüfus ve sanayi karşısında giderek kısıtlı hale gelen su kaynaklarının tarımda akılcı biçimde
kullanılması ve üretimde artış sağlanması amacıyla, uygulanan su miktarına karşılık alınan verimi
(su kullanım randımanını) artırmaya yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Kısıtlı su kaynakları ile
gerçekleştirilen sulama uygulamalarından yüksek sulama randımanlarının sağlanması, toprak nem
değişimi-su kullanım ölçümlerinin sağlam temellere dayalı bir yöntemle yapılmasına bağlıdır.
Tarımsal hidroloji çalışmalarında en çok kullanılan tekniklerden biri olan nötronmetre ile toprak
nemi çok duyarlı ve istenen sıklıkta ölçülebilmektedir. Nötronmetre ile belirli bir toprak derinliği
içinde tutulan su miktarı ölçülebilir; farklı zamanlarda nem ölçümleri yapılarak toprak nem değişimi
izlenebilir. Böylece zamana bağlı olarak toprakta tutulan su miktarında yağış veya sulama nedeniyle
meydana gelen artış, bitki su tüketimi (evapotranspirasyon) veya drenaj nedeniyle azalma miktarları
saptanabilir.
Nükleer teknikler hidroloji çalışmalarında sürdürülebilir bir çevre ve gıda güvenliği sağlamak
amacıyla toprak-su-bitki besin maddeleri yönetimi için uygun çözümler yaratmakta önemli rol
oynamaktadır. Bu çalışmada, toprak-su-bitki ilişkilerinin belirlenmesinde kullanılan nükleer
tekniklerden nötron ve nötron/gama metrelerin kullanım ilkeleri ve bazı uygulama örnekleri
sunulmuştur.
ABSTRACT
APPLICATION OF NUCLEAR TECHNIQUES IN HYDROLOGIC STUDIES
The increasing global demand for limited water resources calls for urgent measures to increase
water use efficiency in agriculture. In the application of irrigation water to agricultural crops,
determination of soil water content and movement by reliable and proper techniques is a
prerequisite for high water use efficiencies.
The determination of soil hydrodynamic characteristics, i.e. infiltration, drainage, hydraulic
conductivity in saturated and unsaturated soils, is one of the prime objectives of the studies in
agricultural hydrology. Nuclear techniques are also very important in water management for
sustainable environment and food security in the world.
Neutron gauges are particularly suitable for measurement of soil water under different conditions
since they can measure moisture changes repeatedly and precisely.
In this paper, the basic principles of neutron gauges and some examples of application on soilwater-crop
management studies are presented.
13