3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...

gözlenen değerlerinin elde edilebilmesi için akım sistemine derin kökenli jeojenik CO2 girdisinin
olması gerektiğini göstermektedir. Akım yolu boyunca örneklerin trityum ve radyokarbon içerikleri
yeraltısuyu besleniminin esas olarak Toros Dağları eteklerinde ve kısmen de Bozdağ yükseltisi
dolayında gerçekleştiğine işaret etmektedir. Bu durum hidrojeolojik kavramsal model ile
uyumludur. Neojen akifer içinde ölçülebilir trityum içeriği ile karşılaşılmaması geçtiğimiz 50-100
yıl içindeki beslenimin bu kesimlere ulaşmadığını göstermektedir.
13C ve 18O (%o V-PDB)
0
0 20 40 60 80 100 120
-2
-4
-6
-8
-10
-12
Toroslardan Uzaklık (km)
13C_TÇİK 18O_TÇİK 14C_TÇİK
60
50
40
30
20
10
0
14C (pmc)
14C (pmc)
60
50
40
30
20
10
0
187
0 20 40 60 80 100 120
Toroslardan Uzaklık (km)
14C 3H
Şekil 4: Bölgesel akım yolu boyunca TÇİK’un 13 C, 18 O ve 14 C içeriği ile 3 H_yas içeriğinin değişimi
(Bayarı vd, 2005’ten)
Üretilen verilerden itibaren NETPATH jeokimyasal modeli ile radyokarbon yaşlarının
belirlenmesinde Çizelge 1’de gösterilen uç bileşenler ile jeojenik CO2 girdisi kullanılmıştır.
Jeokimyasal modeller dedolomitizasyonun (dolomit çözünmesi - kalsit çökelimi) akım sistemi
boyunca hakim jeokimyasal reaksiyon olduğunu göstermektedir (Şekil 5). Hesaplamalar gözlenen
ve hesaplanan 13 C_TÇİK yakınsaması sağlanacak biçimde gerçekleştirilmiştir.
Girdi değerlerindeki olası salınımların sonuçlar üzerindeki etkisinin kontrol edildiği jeokimyasal
model hesaplamaları KKH’nda yeraltısuyu radyokarbon yaşlarının ana beslenim alanını oluşturan
Toros Dağları eteklerinden ana boşalım alanını oluşturan Tuz Gölü’ne doğru, güncelden 40,000 yıl
dolayına kadar arttığını göstermektedir (Şekil 6). Radyokarbon yaşlarının beslenim alanından
uzaklıkla değişimi bakir koşullardaki yük dağılımı ile uyumlu görünmektedir. Radyokarbon
yaşlarının beslenim alanından uzakla değişimi dikkate alındığında ortalama bölgesel yeraltısuyu
akım hızının 3 m/yıl dolayında olması gerektiği anlaşılmaktadır. Kinematik yaş hesaplamaları
karstik Neojen akiferi içindeki akım hızının olasılıkla Tuz Gölü dip tortullarının hidrolik
iletkinliğince kontrol edildiğine işaret etmektedir.
Çizelge 1: NETPATH modellerinde kullanılan başlangıç ve sonuç sular (Bayarı vd, 2005’ten)
Model Başlangıç Suyu-1 Başlangıç Suyu-2 Sonuç Suyu
Yağış-Ambar Yağış Yok Ambar
Yağış Yenisu Yağış Yok Yenisu
Yağış-Karapınar Yağış Yok Karapınar
Yağış-İslik Yağış Yok İslik
Yağış-Acısu Yağış Yok Acısu
Çıralı Acıkuyu Bozdağ Ara Beslenim Çıralı
Eskil Çıralı Bozdağ Ara Beslenim Eskil
Taşpınar Çıralı Bozdağ Ara Beslenim Taşpınar
6
5
4
3
2
1
0
-1
3H (TU)