3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...

4. Yeraltısuyu Yaş Bilgisi ile Çözüm Üretilen Hidrojeolojik Problemler:
Yeraltısuyu yaş bilgisi ile çözüm üretilen hidrojeolojik problemlerin genel bir listesi Kazemi (2006)
tarafından uluslararası hidrojeoloji literatürü taranarak derlenmiş ve uygulama konularına göre
listelenmiştir (Çizelge 2).
Çizelge 2. Yeraltısuyu yaş bilgisi kullanılarak çözüm üretilen problemler (Kazemi et al., 2006)
1 Yeraltısuyu kaynaklarının yenilenebilirliği
2 Bilim adamları ile yöneticiler arasında etkili bir iletişim aracıdır
3 Aşırı çekim ve kirliliği önlemek için sürekli yeraltısuyu yaş gözlemi yapılması
4 Beslenim hızı tahmini
5 Yeraltısuyu akım hızı hesaplaması
6 Yeraltısuyu akım yollarının belirlenmesi
7 Akitardlarda yeraltısuyu ve kirletici taşınım hızının belirlenmesi
8 Yeraltısuyu akım ve taşınım model parametrelerinin hesaplanması
9 Farklı uç bileşenlerden karışımın belirlenmesi
10 Holosen iklimi çalışmaları
11 Yeraltısuyu kirliliğinin değerlendirilmesi/evrimi
12 Yeraltısuyu cephesinin ilgilenilen noktaya olan varış süresinin hesaplanması
13 Sığ akiferlerde kirlenebilirlik haritalarının oluşturulması
14 Radyoaktif atık depolamasına uygun sahaları seçimi
15 Deniz suyu seviye değişimlerinin belirlenmesi
16 Deniz suyu girişimi için süre öngörüsünde bulunmak
17 Derin-tuzlu yeraltısuyu sistemlerinin atık imha deposu olarak kullanımı
18 Kurak alanların tuzlanma açısından yönetimi
19 Hidrograf ayrımı
5. Türkiye’de Yeraltısuyu Yaş Belirleme Çalışmaları: Uygulamadan örnekler
5.1 Karstik Akiferlerde Gerçekleştirilen Uygulamalar
Yurdumuzda önemli yeraltısuyu rezervuarları oluşturan karstik akiferler uzun yıllardır
araştırmacılar tarafından yoğun olarak incelenmektedir. Bu çalışmalardan bir tanesinde Antalya-
Kırkgöz kaynağında ortalama yeraltısuyu geçiş süresinin belirlenmesi amaçlanmıştır (Özyurt,
2008). Akifere ait uzun yıllar boyunca gözlenen 3H izotop verilerinin tümsel modelleme yaklaşımı
ile değerlendirilmesi sonucunda kaynaktan boşalan yeraltısuyunun kabaca 100 yıl dolayında geçiş
süresine sahip olduğu belirlenmiştir (Şekli 2). Söz konusu çalışmada 3H modellemesi ile
hesaplanan ortalama geçiş süresi değeri bağımsız bir diğer teknik olan 3H/3He* yaklaşımı ile de
doğrulanmıştır. Karstik bir akiferde belirlenen bu tür büyük bir yeraltısuyu yaşı akiferin güncel
kirletici girişinden hemen etkilenmeyeceğini göstermektedir. Buna karşın, olası bir kirlenmenin
tehdit edici sınırlara ulaşması durumunda, akifere olan kirletici girişi kesilse bile akiferdeki mevcut
kirliliğin doğal beslenim süreçleri ile giderilmesi uzun yıllar alacaktır.
Şekil 2 Antalya Kırkgöz kaynağı 3H model sonuç grafiği.
173