3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...

2. TÜRKİYE'DE YASAL DÜZENLEMELER
İyonlayıcı radyasyonlarla ve radyoaktif maddelerle çalışmalarda uyulması gereken kurallar,
alınması gereken önlemler uluslar arası kuruluşlar tarafından belirlenmekte ve ülkelere uygulanması
yönünde öneriler yapılmaktadır. Ülkeler bu öneriler kapsamında oluşturdukları ulusal kanun, tüzük
ve yönetmeliklerini hazırlayarak çalışmalarını düzenlemektedir.
Ülkemizde, iyonlaştırıcı radyasyon ışınlamalarına karşı kişilerin ve çevrenin radyasyon güvenliğini
sağlamaya yönelik mevzuat düzenlemeleri, 2690 sayılı TAEK Kanunu (RG: 13/07/1982),
Radyasyon Güvenliği Tüzüğü (RG: 07/09/1985) ve Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (RG.
24/03/2000) ile belirlenmiştir. Bu konudaki en detaylı hükümleri içeren Yönetmelik, radyasyon
güvenliğinin sağlanmasını gerektiren her türlü tesis ve radyasyon kaynağının zararlı etkilerinden
kişileri ve çevreyi korumak için alınması gereken her türlü tedbiri ve yapılması gereken faaliyetlerle
ilgili hususları kapsar (3).
Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği Ek- I ’de belirtilen Radyoaktivite ve Radyoaktivite
Konsantrasyonuna göre “Radyoizotoplar İçin Muafiyet Sınırları” ‘nda verilen miktarları aşan
radyoaktif maddelerle çalışılabilmesi ve her türlü amaçla bulundurulması ve kullanılması için
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’ndan (TAEK) lisans alınması gerekmektedir (3).
3. HİDROLOJİDE İZOTOP TEKNİKLERİ UYGULAMALARINDA RADYASYON
KORUNMASI
Radyoaktif maddelerin ve radyasyonun tehlikeli olma olasılığı vardır. İnsanlar iyonlaştırıcı radyasyonlar
ve/veya radyoaktif maddelere, dış veya iç ışınlamalar sonucu maruz kalabilirler. Dış ışınlamalar,
radyasyon alanı içinde bulunulan sürece bütün vücudun veya bazı bölgelerin dıştan ışınlanması, iç
ışınlanmalar ise radyoaktif maddelerin solunum, sindirim ve deri yolu ile vücut içine alınması ile
gerçekleşir.
Radyasyon tehlikesini önlemek veya kontrol altına almak için uyulması gerekli prensipler, kurallar ve
standartlar bulunmaktadır. Bunlar;
- Radyasyondan korunma prensipleri
- Uluslararası ve ulusal radyasyon korunması standartları
- Düzenleyici ve denetleyici kontroller
Radyasyonun etkilerinin eşik doz seviyesine bağlı olmadığı, genel olarak iyonize edici radyasyonun
çok küçük doz seviyelerinde bile zararlı olabileceğini kabul eden “NLD” hipotezi göz önüne alınarak
radyasyon korunma tedbir ve kuralları belirlenir. Bu nedenle tüm radyasyon doz seviyelerine karşı
çalışanları ve halkı radyasyondan korumak gerekmektedir (5).
Hidrolojide radyoizotop uygulamalarında, her radyoizotop için çevre ve insan sağlığını korumak
amacıyla müsaade edilen radyoaktivite seviyeleri belirlenmiş olup bu seviyelerin aşılmaması
gerekmektedir (1) (5).
Radyasyon güvenlik kültürünün oluşturulmasında önemli bir aşama, radyasyon kaynaklarıyla yapılan
çalışmaların sağlık yönünden neden olacağı tehlikenin türü ve büyüklüğünü belirlemektir. Radyasyon
uygulamalarında böyle bir değerlendirme dikkate alınarak uygun planlama yapmak ve yapılan
çalışmaların radyasyon doz seviyeleri ile radyoizotopların hava ve su ortamlarındaki
konsantrasyonlarının mümkün olduğunca düşük olması ve hiçbir durumda maksimum müsaade
edilebilir değerleri aşmayacak şekilde ayarlanması gerekmektedir.
153