3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...

İnceleme alanındaki sularda ölçülen δ 13 CVPDB değerleri sıcak sularda 1,75 ile 2,75 arasında
değişmekte, soğuk suda -10,43, sazlık çamurunda ise -2,27’dir. Yeraltına süzülen su topraktaki CO2
yi çözerken HCO3 ve CO3 türlerine ayrışır Çözünmüş İnorganik Karbon Türleri (DIC)’nin dağılımı
pH’a bağlı olarak değişir. pH değerine bağlı olarak DIC ve 13 CVPDB’ nin değişimi de farklıdır
(Clark and Fritz, 1997). Yeraltı suyundaki DIC ve 13 CVPDB akiferlerde ayrışma reaksiyonları
sırasında yüksek değerlere ulaşır. Kapalı ya da açık sistem şartlarına ve akifer malzemesinin silikat
veya karbonat oluşuna bağlı olarak reaksiyonlar gelişir. Tamamen silikatlı akiferlerde DIC
gelişmez, ancak karbonatlı akiferlerde kalsit veya dolomit çözünerek DIC gelişir. Bu tür karbonatlar
genellikle 13 C bakımından zengindir ve 13 CVPDB ın gelişiminde etkilidir (Clark and Fritz, 1997).
Yeraltı sularında çözünmüş inorganik karbon CDIC ve 13 CVPDB akiferdeki veya topraktaki ayrışma
reaksiyonları sonucu gelişir. Farklı ortamlardaki 13 CVPDB değerinin değişimi şekil 6’da verilmiştir.
CAM
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
13C‰ VPDB
Şekil 6. Farklı ortamlardaki 13 CVPDB değerinin değişimi ve Kozaklı yöresi sularının konumları
Kozaklı jeotermal alanında sıcak sulardaki 13 C nin kökeni soğuk sulardan farklıdır (Şekil6). Sıcak
sularda denizel karbonatlar ve bir miktar metamorfik köken gözlenirken, soğuk suda tatlı su
karbonatları ve yer altı suyunda çözünen inorganik karbon etkilidir (Pasvanoğlu ve Gültekin, 2007).
İnceleme alanındaki sularda HCO3 - 13 Cvpdb ilişkisi incelenmiştir (Şekil 7). Şekil 7’den de
görüldüğü gibi soğuk su düşük HCO3 konsantrasyonuna karşılık düşük 13 Cvpdb değeri sergiler.
Sıcak sulardaki HCO3 konsantrasyonu arttıkça 13 Cvpdb değeri de artmaktadır.
144
Atmosferik CO2
Bitkiler C3 C4 Zemin CO2
Yeraltýsuyu çöz.
Ýnorganik karbon
Tatlýsu Karbonatlarý
-80‰
Atmosferik CH4
Biyojenik CH4
Okyanusal DIC
Denizel Kireçtaþlarý
Metamorfik CO2
Kömür
Petrol
Termojenik CH4
Manto CO2
Soðuk su
Sazlýk çamuru
Sýcak sular