3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...

NEVŞEHİR (KOZAKLI) SICAK VE MİNERALLİ SULARININ KÖKENİNİN
İZOTOPLARLA İNCELENMESİ
ÖZET
Suzan PASVANOĞLU 1 ve Fatma GÜLTEKİN 2
1 Kocaeli Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü,Kocaeli
2 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Trabzon
suzan@kocaeli.edu.tr
Kırşehir doğusunda ve 75 km uzaklıkta yer alan, Kozaklı-Nevşehir jeotermal alanı, Kozaklı
ilçe merkezinin güney doğusunda KB-GD uzanımlı bir hat boyunca uzanmaktadır. Alan fazla
engebeli olmayıp ortalama yükseklik 1000 m dolayındadır. Yaklaşık 1.5 km uzunlukta ve 200
m genişliğindeki Nevşehir Kozaklı kaplıca alanında bir vadi boyunca sıcak su kaynakları
yüzeye çıkmaktadır. Suların bir kısmı açıktan boşa akmakta, MTA tarafından açılmış sondaj
kuyularından sıcak su sağlanmakta, ayrıca Özel idare, Belediye ve şahıslara ait çok sayıda
hamam, otel ve moteller de sıcak suyu kullanmaktadır. Kozaklı sularının sıcaklıkları;
kaynaklarda 43–50C, sondajlarda ise 80-98C arasında değişmektedir. Sıcak sular bataklık ve
sazlık görünümü sunan oldukça geniş bir kaynak alanında, muhtemelen gömülü faylar boyunca
yükselen küçük kaynaklar şeklinde çıkmaktadır.
Kozaklı dolayında Kırşehir masifini daha kalın olarak Oligosen yaşlı tuzlu ve jipsli evaporitik
kayaçlar örtmektedir. Bu nedenle sular daha çok Na, Ca, Cl, SO4, SiO2 li veya Na, Cl, SO4,
SiO2 lidir. Çevresel izotop ( 18 O, 2 H, 3 H) sonuçlarına göre sıcak sular meteorik veya magmatik
sokulum olan bir kupolden yayılan sıcaklık ile ısınan meteorik kökenlidir. Meteorik sular,
yerin altına çatlak, kırık ve faylar boyunca süzülmekte ve bu süreçte jeotermal gradyanla da
ısınarak kendisine hidrotermal kanal ödevi gören fay veya etkili çatlaklar boyunca yükselerek
yeryüzüne döndüğü anlaşılmıştır. İnceleme alanında ölçülen sulardaki 13 CDIC değerleri
incelendiğinde, Kozaklı soğuk sularında 13 CDIC değerleri topraktaki veya yeraltındaki
gözeneklerde birikmiş olan CO2 tarafından kontrol edilmektedir. Sıcaklıkları yüksek olan
sulardaki karbonun denizel karbonatların çözünmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Buna karşın, düşük sıcaklıktaki sulardaki karbon ise organik bir köken sunmaktadır. Kozaklı
jeotermal sahasında bulunan sıcak suların 34 S izotop içeriği 23,9 ile 12 arasında değişmektedir
Soğuk sularda ise 34 S hiç bulunmamıştır. Burada termal suların kükürt izotop kompoziyonları
karasal evaporitlerle kireçtaşlarına karşılık gelmektedir. Ancak 2 nolu Kozaklı sazlık
çamurundan alınan sıcak su kaynağının 34 S izotop içeriği alanda bulunan diğer sıcak sulara
nazaran azalmış olarak görülmektedir. Çalışma sahası Neojen’de faaliyete başlayan Erciyes
volkanizmasının etkisi altında kalmıştır. Bu araştırma Tübitak tarafından 104Y167 nolu proje
kapsamında desteklenmiştir.
Anahtar kelimeler: Kozaklı, sıcak ve mineralli su, izotop
EVALUATION OF ORIGIN OF THE NEVŞEHİR (KOZAKLI) THERMAL AND
MINERALIZED WATERS WITH ISOTOPES
ABSTRACT
The Kozaklı-Nevşehir geothermal area 75 km east of Kırşehir city extends along NW-SE structural
line at the east of Kozaklı center. The area is not rugged and average elevation is 1000 m. In the
Kozaklı thermal resort area with a length of 1.5 km and 200 m width, thermal waters are
manifested along a valley. Some hot waters are discharged with no use and thermal waters used in
133