3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...
3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...
3.Ulusal Hidrolojide İzotop Teknikleri Sempozyumu - DSİ Genel ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ANKARA, KAZAN DOĞAL SODA (TRONA) SAHASI DERİN AKİFER<br />
SİSTEMİNDEKİ PALEO SULAR VE PALEO İKLİM<br />
Dr. Şebnem ARSLAN, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 06531<br />
Ankara, Türkiye. e-mail: sebnem_okten@yahoo.com<br />
Prof. Dr. Hasan YAZICIGİL, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü,<br />
06531 Ankara, Türkiye. e-mail: hyazici@metu.edu.tr<br />
Prof. Dr. Martin STUTE, Barnard College, Environmental Science Department, 3009 Broadway,<br />
New York, NY 10027, USA, e-mail: martins@ldeo.columbia.edu<br />
Prof. Dr. Peter SCHLOSSER, Columbia University, Department of Earth and Environmental<br />
Science, Lamont-Doherty Earth Observatory, 61 Route 9W Palisades, NY 10964, USA. e-mail:<br />
schlosser@ldeo.columbia.edu<br />
ÖZET<br />
Bu çalışmanın amacı Kazan Havzasında bulunan doğal soda (trona) rezervi üzerinde oluşmuş derin<br />
ve çatlaklı bir akifer sistemindeki paleo suların oksijen, hidrojen ve karbon elementlerinin çevresel<br />
izotopları ve asal gazlar (Neon, Ksenon) kullanılarak belirlenmesidir.<br />
Derin akifer sistemindeki yeraltısuyu kalış süresini belirlemek amacıyla farklı derinliklerden<br />
toplanmış örnekler birçok parametre için analiz edilmiştir. Yapılan çalışmalar neticesinde ortaya<br />
çıkan sonuçlar, akifer sistemi içinde paleo suların varlığına işaret etmektedir. Oksijen-18 ve<br />
döteryum sonuçları sistemde serbest ve basınçlı bölgeler arasında bir izotopik zıtlık olduğunu ortaya<br />
koymuştur. Ortalama izotopik fakirleşme oksijen-18 için -2.5 ‰, döteryum için -20 ‰ civarındadır.<br />
Çalışma alanı için oksijen-18 ve yükseklik ilişkisi göz önüne alındığında, sistemde oksijen-18<br />
açısından oldukça fakir olan bazı bölgelerde, bu fakirleşmenin alandaki mevcut yükseklik hesaba<br />
katıldığında, yükseklik etkisi ile açıklanamayacağı görülmüştür. Suda ölçülmüş Ksenon ve Neon<br />
konsantrasyonlarıyla oluşturulan asal gaz termometresinden iki farklı örnek için hesaplanan<br />
beslenim sıcaklıkları günümüz ortalama yıllık hava sıcaklıklarından 4 °C daha düşüktür. Bu durum<br />
sisteme günümüz koşullarından daha düşük sıcaklıklarda beslenim olma olasılığına işaret<br />
etmektedir. Bu sonuç, çok düşük olan radyokarbon aktiviteleriyle de desteklenmektedir. Suda<br />
çözünmüş inorganik karbon içindeki karbon-13 sonuçları ortamda su-kayaç etkileşimi olduğunu ve<br />
radyokarbon aktivitelerinin bu etkileşimden fazlasıyla etkilendiğini göstermektedir. Dolayısıyla,<br />
ölçülmüş radyokarbon aktiviteleri karbon-13 ile düzeltilmiş ve suların radyokarbon yaşı<br />
belirlenmeye çalışılmıştır. Bu sonuçlara göre alandaki suların akifere girmelerinin günümüzden<br />
10000 yıl ile 35000 yıl önce gerçekleştiği görülmektedir.<br />
Derin akifer sisteminden alınmış örneklerde yürütülmüş analizler sistemde günümüz koşullarından<br />
farklı iklim koşullarında, hava sıcaklığının daha düşük olduğu bir ortamda, muhtemelen geç<br />
Pleistosen’de beslenim olduğunu göstermektedir.<br />
Anahtar Sözcükler: Kazan Havzası, kompleks akifer sistemi, paleo su, çevresel izotoplar, asal<br />
gazlar.<br />
95
Change language