Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

KUTSAL(LAŞTIRILMIŞ) 1 BİR MEKAN: KERBELA
(Osmanlı Hakimiyetinin Sonuna Kadar)
Fatih Erkoçoğlu
Giriş
Kerbela bugün Irak devleti sınırları içerisinde bulunan ve ülkenin
başkenti Bağdat’ın takriben 100 km güney batısında yer alan önemli bir
şehirdir. 2 Kerbela Kûfe’ye takriben 70 km mesafede bulunmaktadır. 3 Necef,
Kâzımiyye, Sâmerrâ gibi Şiîlerce önemli addedilen “atebât-ı âliye” veya
“atebât-ı mukaddese” olarak anılan mekânlardan birisidir. 4
Kerbela’nın önemi Hz. Hüseyin’in ve maiyetindekilerin 10 Muharrem
61/10 Ekim 680’de burada katledilmesinden gelmektedir. 5 Hz. Hüseyin ve
beraberindekilerin cenazelerinin gömüldüğü Hâir 6 mevkii kısa zaman sonra
bir ziyaretgâh mekânı olmuştur. Geçmişte olduğu gibi bugün de Hz.
Hüseyin’in Kerbela’daki türbesi İslâm dünyasının büyük ziyaret
yerlerindendir. 7 Özellikle Zeynu’l-‘Âbidîn, İmam Bâkır ve Câfer es-
Sâdık’dan gelen rivayetlerde Kerbela toprağının faziletine dikkat çekilmiş ve
1 Hazırlamış olduğumuz tebliğin başlığı “Bir Kutsal Mekan: Kerbela” idi. Sempozyumda
oturum başkanımız Prof. Dr. Ahmet Önkal hocamızın uyarısı üzerine, yanlış anlaşılmaya
vesile olmamak için başlığı “Kutsal(laştırılmış) Bir Mekan: Kerbela” olarak değiştirmeyi
uygun bulduk.
2 E. Honigmann, “Karbalâ”, EI 2 , Leiden 1978, IV, 637; Abdulaziz Sachedina, “Karbala”, The
Oxford Encylopedia of The Modern Islamic World, New York 1995, II, 398, 399; Mustafa
Öz, “Kerbela”, DİA, Ankara 2002, XXV, 271.
3 http://www.sher-e-rabbani.com/reserachdetails.php?id=4, 8 Mayıs 2010. Guy Le Strange,
Kerbela’nın Kûfe’nin sekiz fersah kuzey batısında yer aldığını ifade etmektedir. Buldânu’l-
Hilâfetî’ş-Şarkiyye, (Arapçaya çev. Beşir Fernoslin-Corcis Avvâd), Bağdat 1954, s. 105. Bir
fersah 3 mil, bir mil 3000 Hâşimî zira’’ıdır. Haşimî arşını için ortak değer 66, 5 cm dir.
Walter Hinz, İslâm’da Ölçü Sistemleri, 71. Ayrıca Bk. bir fersah 3 mil; bir mil 4000 zira’;
bir fersah 12 bin zira olmaktadır. The Introductory Chapters Of Yâqût’s Mu’jâm Al-Buldân,
(Çeviri ve ekler: Wadie Jwaideh), Leiden 1959, s. 55.)
4 H. Algar, “’Atabât”, EI 2 , Supplement 1-2, Leiden 1980, 94; Avni İlhan, “Atebât”, DİA,
İstanbul 1991, IV, 49.
5 Yâkût kitabında Kerbela’nın dışında et-Taff denilen bir yerden bahsetmekte ve Hz.
Hüseyin’in burada öldürüldüğünü zikretmektedir. Ayrıca Yâkût et-Taff’da birkaç tane su
kaynağının olduğunu da belirtmektedir. Bk. Şihâbuddin Ebû Abdullah, Yâkût el-Hamevî,
(626/1228), Mu’cemü’l-Büldân, (Thk. Ferîd Abdülaziz el-Cündî), Beyrut 1990, 40, 41.
Ayrıca Bk. Ahmet Turan Yüksel, İhtirastan İktidara… Kerbela, Emevî Valisi Ubeydullah b.
Ziyâd Döneminin Anatomisi, Konya 2001, 89.
6 Hâyir veya Hâir mevkii için Bk. Yâkût el-Hamevî, Mu’cemü’l-Büldân, II, 241.
7 Ira M. Lapidus, İslâm Toplumları Tarihi I, İstanbul 2002, s. 105.