Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

84
• Gencal Şenyayla
ayrılmaması, bu hususta senden sadır olacak hareketleri bana
bildirmesi için emir verilmiştir”. 100
Vali Ubeydullah, yukarıdaki mektubundaki direktifleriyle Hz.
Hüseyin ve taraftarlarının elverişsiz bir alana çekilmek suretiyle daha
işin başında psikolojik olarak mağlup olmalarını sağlamaya
çalışmıştır. Bununla birlikte Ubeydullah, burada açıkça Hurr b.
Yezid’i başka bir gözlemciyle gözetim altına alarak psikolojik bir
baskı uygulamıştır. Bu ve benzeri psikolojik baskı unsuru içeren
argümanlar Kerbelâ sürecinde yazılan mektuplarda özellikle de Yezid
cephesi tarafından sıkça kullanılmıştır.
Kerbelâ sürecinde her iki taraf da bazen kendi taraftarlarını
teşvik veya tehdit etmek için, bazen rakiplerini korkutmak bazen de
kamuoyunun desteğini kendi yanlarına almak için yazdıkları
mektuplarda ve oluşturageldikleri söylemlerde psiko-sosyal nitelikli
argümanlara da yer vermişlerdir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla bu
argümanları niteliklerine göre psikolojik veya sosyolojik olarak
kategorilere ayırarak ele almaya çalıştık.
Olayın tarafları olanlar insan olmaları ve İslam toplumunun
üyesi sayılmaları bakımından tabii olarak her iki etkiye de açık bir
haldedirler. Bu tabii yapının bir sonucu olarak her iki taraf da Kerbelâ
olayı sürecinde yazdıkları mektuplar ve oluşturdukları söylemlerde
psiko-sosyal argümanlar geliştirerek bunları kullanmışlar ve
giriştikleri kavgada güç temin etmeye çalışmışlardır.
Bundan başka bölgeler arası rekabetle birlikte her iki taraf da
çıkar ve beklentileri birbiriyle çatışan belirli sosyal tabakaların
desteğini almaya çalışmış ve bunun için uğraşmıştır.
Yine aynı şekilde bu süreçte iki taraf da bazen taraftarlarını
motive etmek, bazen tehdit etmek ve bazen de kamuoyunun desteğini
almak gibi değişik amaçlarla psikolojik nitelikli argümanlar kullanma
gayreti içerisinde olmuşlardır.
6. Ekonomik Nitelikli Argümanlar
Özel olarak fertlerin, genel olarak ise toplumların hayatlarında
iktisadın belirleyici bir etkisi vardır. Her dönemin belki de en büyük
güç unsurlarından biri olan ekonomi, Emevîler’e karşı oluşan
muhalefet hareketlerinde en belirgin unsurlardan biri olmuştur. 101
100 Dîneverî, s. 231; Belâzürî, III, 385.
101 Mustafa Özkan, Emeviler Döneminde İktidar- Ulema İlişkisi, Ankara, 2008, s. 64.