Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbela • 79
duruma düşmüştür. Kerbelâ sürecindeki en önemli etkenlerden biri de,
olayın yaşandığı dönemde bölgeler arasında var olan rekabettir. Zira
İslam devletinin ilk başkenti Medine iken Hz. Ali, Muaviye ile
mücadelesi sonucunda başkenti Kûfe’ye taşımış, ondan sonra da
Muaviye iktidara gelince başkenti kendi hâkimiyet bölgesi olan Şam’a
nakletmiştir. Dolayısıyla Hz. Ali ile Muaviye arasındaki mücadele
sonuçta Suriye-Irak mücadelesine dönüşmüş, bundan sonra da Hz.
Ali, Iraklıların Suriye boyunduruğuna karşı muhalefetlerinin bayrağı
olmuştur. 84 Hz. Ali’den sonra da bu bayrak onun nesline intikal
etmiştir. Muaviye’den sonra başta Kerbelâ olayı olmak üzere Emevî
iktidarına karşı oluşan muhalif hareketlerin hemen hepsi başkentin ve
nimetlerinin Şam’a taşınmasına tepki unsurunu içinde barındırmıştır.
Örneğin ağırlıklı olarak Arap kökenlilerin yaşadığı bir bölge olan
Hicaz, genel olarak başkentin Şam’a taşınmasına karşı çıkmış, bu
bölgede oluşturulmaya çalışılan saltanat sistemine tepkisini sert bir
şekilde ortaya koymuştur. 85 Aynı tepkiyi Kûfe bölgesi de vermiş ve
bölge halkının söz konusu tepkisi ise iktidarın rakiplerine karşı destek
vermeye dönüşmüştür ki Hz. Hüseyin’e ve ondan sonraki muhalif
hareketlere bölge halkının desteği bilinen bir gerçektir.
Kerbelâ sürecinde her iki taraf da çıkar ve beklentileri birbiriyle
çakışan belirli sosyal tabakaların desteğini alarak hareketlerine yön
vermeye çalışmış ve bunu malum süreçte bir argüman olarak
kullanmışlardır. Nitekim bu sosyal tabaka desteğinden hareket eden
Hz. Hüseyin, Kerbelâ’da kendisini karşılayan Yezid’in askerlerine,
kendisine Kûfe’den gönderilen bir torba dolusu mektuptan
bahsederek, orada kendisinin toplumun desteğini alabileceğini
belirtmiştir. 86
Hz. Hüseyin Medine’den Mekke’ye hareket ettiğinde Kûfeliler
bundan haberdar olmuş ve ona mektuplar yazmışlardır. Bu
mektuplarda, Yezid’in halkın rızası olmadan ümmetin başına geçtiğini
belirtip Yezid’e değil de kendisine biat edeceklerini ve Emevî ailesine
karşı onu var güçleriyle destekleyeceklerini açıklamışlar, ayrıca şayet
Hz. Hüseyin Kûfe’ye gelirse başlarındaki valiyi Şam’a sürgün
edeceklerini dile getirmişlerdir. 87
Gönderilen çok sayıdaki mektuplar Hz. Hüseyin’in Kûfe’de ne
kadar meşhur bir kişi olduğunu göstermektedir. Bu mektupları
84 Wellhausen, Muhalefet Partileri, s. 90.
85 Takkuş, Muhammed Süheyl, Târîhu’d-Devleti’l-Emeviyye, Bayrut, 1996, s. 52-53.
86 Demircan, s. 184.
87 Ebu Mihnef, s. 17-18.