Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

74
• Gencal Şenyayla
özellikle Kureyşlileri ortak etmek istemiştir. Böylece kamuoyunda
koyu bir Kureyş düşmanı olarak görülmek gibi bir tehlikeden
kendisini kurtarmıştır. Olur ki ileride Kureyş’in başka bir kabilesi
yönetime gelirse hesap vermek zorunda kalmasın ya da hangi kabile
gelirse gelsin kendisi yönetimde bulunabilsin.
Bütün bu ihtimaller dâhilinde Ubeydullah, olayın sorumluluğunu
bir kısım Kureyşliye yıkmak niyetiyle böyle bir davranış sergilemiş
olabilir. Böylece sorumluluk sadece kendi üzerinde kalmayacak, olaya
iştirak eden diğer Kureyşliler arasında paylaştırılmış olacaktır.
Haşim ve Ümeyyeoğulları arasında İslam öncesi dönemde var
olan kavgalar, İslami dönemde de farklı kulvarlarda devam etmiştir.
Devam eden bu kavgaların en dramatik sonucu ise Kerbelâ olayı
olmuştur. Farklı sebeplerle birlikte iki ezelî rakip kabile ve onlara
çeşitli beklentilerle taraftar olanların arasında yaşanan Kerbelâ olayı
sürecinde her iki tarafta yazdıkları mektuplarda ve oluşturdukları
söylemlerde kabilesel argümanları, kabilevî anlayışın hâkim olduğu
bir toplumun üyeleri olarak çekinmeden kullanmışlardır.
Hz. Hüseyin ve taraftarları, Hz. Hüseyin’in, Haşimî bir
Peygamber’in torunu olduğu, o Peygamber’in ve onun damadı olan
babasının davasını takip ettiği, aynı sülaleden gelen birisi olarak da
yönetimi elinde bulundurmaya herkesten daha fazla hak sahibi olduğu
telakkisini bir argüman olarak kullanmışlardır. Buna karşılık iktidar
ailesi olan Ümeyyeliler, bu süreçte bazen Hz. Osman’ın intikamıyla
hareket etmiş, bazen ezelî kabile rekabetini gün yüzüne çıkaran
hareketler sergilemişlerdir. Bütün bunlardan daha önemli olarak da
iktidarlarını başka bir aile ile özellikle de Peygamber’in ailesi bile olsa
Haşimîlerle paylaşmamak için kılıca sarılmak dâhil her yola
başvurmuşlar ve bu kabilevî hassasiyetlerini Kerbelâ sürecinde sürekli
muhafaza etmişlerdir. Ümeyyeoğullarının bu kabile hassasiyeti
onların bu süreçteki en güçlü argümanlarından birisi olmuştur.
4. Akrabalık Bağı Üzerine Kurulan Argümanlar
Kerbelâ sürecinde yazılan mektuplarda ve oluşan söylemlerde
kullanılan bir diğer argüman şekli ise akrabalık bağları üzerine kurulanlardır.
Bu çeşit argümanlar da zaman zaman piyasaya sürülmüş
olup bunlarla bazen taraflar kendi aralarında güven telkin etmeyi
amaçlamış, bazen de ihtilafın ileri boyutlara varmadan çözülmesini
düşünmüşlerdir. Kavganın tarafları olan Hz. Hüseyin ve Yezid, birkaç
nesil ileride aynı atada birleşmeleri itibariyle akrabadırlar.