Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

68
• Gencal Şenyayla
Kendisini idare işini üstlenme konusunda hak sahibi olarak gören
Hz. Hüseyin, Yezid’in iktidarı devralıp kendisini biate zorlaması
üzerine rotasını Kûfe’ye çevirmiş ve kendisi için buranın en uygun
ortam olacağına kanaat getirerek idareye bu rotanın çizdiği yolda
başkaldırmıştır. Bu süreçte gelişen olaylar sonucu oluşan
söylemlerden ve yazılan mektuplardan, özellikle de Hz. Hüseyin’in
tavırlarından çıkardığımız en önemli siyasî sonuç; Hz. Hüseyin’in
idareye talip olup ve bu konuda kendisini hak sahibi olarak
görmesidir. Öte yandan iktidarına ortak istemeyen Yezid ise,
babasından devraldığı iktidarını ondan kalan bir miras olarak
algılamakta ve aynı bakış açısıyla da bu konuda kendisini hak sahibi
olarak görmekte ve bunu muhaliflerine karşı siyasî bir argüman olarak
kullanmaktadır.
3. Kabilevî Argümanlar
Kabile, aynı soydan gelenlerin oluşturduğu, akrabalık ilişkilerine
dayanan ve yaşantının tüm alanlarını belirleyen kapalı bir sosyal
topluluk, kabilecilik ise kabile esasına göre işleyen sosyal düzendir. 56
İslam’dan önce Arap toplumunun sosyal, siyasî ve idari yapısı,
tamamen kabile esasına göre işlemekteydi. İslam, katı kabilecilik
anlayışını kaldırarak yeni bir birlik ruhunu ve üst kimlik olarak da
İslam akidesini sunmuştur. Sunulan bu yeni üst kimlik etrafında
birleşme, kabilecilik şeklinde tezahür eden eski sosyo-kültürel yapıyı
yumuşatmış ama tamamen ortadan kaldıramamıştır. Hz. Peygamber
döneminde büyük ölçüde yumuşatılan kabileci anlayış, Hz. Ebubekir
döneminde Ridde savaşları ile Hz. Osman döneminin ikinci dönemi ve
Hz. Ali döneminin tamamında bir iç çatışma şeklinde yeniden
güçlenmeye ve kendinî göstermeye başlamıştır. 57
Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer dönemindeki din kardeşliği anlayışı
kabilecilik anlayışına karşı başarı kazanmış, Hz. Osman döneminin ilk
yarısında aynı minval üzere devam eden bu kardeşlik anlayışı devam
etmiştir. Hz. Osman döneminin ikinci yarısından itibaren yeniden eski
kabilecilik anlayışı hortlamaya başlamış ve farklı sebeplerle birlikte
kabileci anlayış Hz. Ali döneminin tamamında bir iç çatışma şeklinde
bütün İslam topraklarına yayılmıştır. 58
56 İrfan Aycan, Mahfuz Söylemez, Ramazan Altınay, Fatih Erkoçoğlu, Nizamettin
Parlak, Emeviler Dönemi Bilim Kültür ve Sanat Hayatı, Ankara, 2003, s. 17.
57 Aycan, Emeviler Dönemi, s. 17.
58 Aycan, Emeviler Dönemi, s. 17.