Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbela • 59
Kerbelâ da konaklamaya mecbur kalan Hz. Hüseyin, çarpışma
öncesi Kerbelâ meydanında Kûfe ordusuna hitaben bir konuşma
yapmıştır. Yaptığı konuşmada Kûfe’ye geliş ve Emevî iktidarına karşı
ayaklanma sebeplerini açıklarken de; kendilerinin Ehlibeyt
olduklarını, bu işi üstlenmeye, hakları olmadığı halde bu makamda
hak iddiasında bulunanlardan daha layık olduklarını, kendisinin Hz.
Peygamber’in torunu, Hz. Hamza’nın babasının amcası, Ca’fer et-
Tayyar’ın da kendi amcası olduğunu dile getirmiştir. Ayrıca Hz.
Peygamber’in Hasanın ve kendisinin cennetlik gençlerin seyyidi
olduğuna dair beyanını da hatırlatmak suretiyle Ehli Beytin bir üyesi
olmayı yönetimi üstlenmede hak sahibi olmak şeklinde algılayarak
İslam toplumundaki bu ayrıcalıklı durumunu iktidarı ele geçirme
yolunda en önemli argüman olarak kullanmıştır. 26 Hz. Hüseyin’in
Kerbelâ sürecinde ısrarla kullandığı bir diğer söylem ise Yezid’in
İslami emirlere ters düşen bazı lâkayt davranışlarıdır.
Zira Yezid, halife olmadan önce olduğu gibi, halife olunca da
İslami emirler hususunda lakayt davranışlar sergilemeye devam
etmiştir. Yezid’in bu hali başta Hz. Hüseyin olmak üzere
Müslümanlar tarafından eleştirilmiştir. Yezid’in bu durumu karşısında
Hz. Hüseyin ona biat etmenin günah olduğunu söyleyerek ona biat
etmeye kesinlikle yanaşmamıştır. 27 Müslüman toplumun diğer üyeleri
ise Yezid’in bu halini eleştirmekle birlikte ona karşı isyan etme
konusunda farklı düşüncelere sahip olmuşlardır.
Örneğin Ehli Sünnet ekolünün şekillenmesinde önemli rolü olan
kişilerin başında gelen Hasan el-Basri, dinî esaslara uymayan her türlü
fiili hareketi reddetmekten kaçınmamış önemli şahsiyetlerdendir.
Fakat kendisi fikren Emevî iktidarına karşı olmakla birlikte, bu
idareye karşı fiili ayaklanma girişimlerini uygun görmemiştir. Ayrıca
kendisi zalim idareciye karşı mutlak itaati savunmamış, dine zıt
tutumların yaşandığı durumlarda bu zıtlıkları gidermenin yolunun
silaha sarılmaktan değil de dinî tebliğden geçtiğini belirtmiştir. 28
Görüldüğü gibi Yezid’in dine karşı ilgisizliği karşısında
Müslüman toplunun fertlerinin hepsinin tavrı aynı olmamıştır. Bazı
Müslümanlar durumun farkında olmakla birlikte bu durumu
düzeltmenin yolunun silaha sarılmak olmaması gerektiğini düşünmüş,
Hz. Hüseyin gibi toplumun az bir kesimi de silahtan başka çözüm
26 Ebu Mihnef, s.49; Taberî, V, 402-403 vd.; İbnü’l Esîr, İzzüddin Ali b. Ebi’l-Kerem,
el-Kâmîl fi’t-Târîh, Beyrut, 1965, IV, 47-48; İbn Kesîr, VII, 179; Sarıçam, s. 320.
27 Taha Hüseyin, el-Fitnetu’l-Kübra, Mısır, 1948-1953, II, 239.
28 Ethem Ruhi Fiğlalı, Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri, Ankara, 1983, s. 39.