Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

50
• Gencal Şenyayla
Bu cümleden olarak Yezid’in iktidarını sağlama alma kaygısı ve
bu kaygı ile Hz. Hüseyin’i sindirmek için sert tedbirlere başvurması
Müslüman toplumu için günümüze kadar kapanmayan ve kapanacak
gibi de görünmeyen, büyük bir ihtilafın doğmasına zemin
hazırlayacak olan Kerbelâ olayının yaşanmasına sebep olmuştur.
İslam Tarihindeki ihtilaflı ve taraflı tarafsız herkesin kendi
konumuna göre yorum yaptığı, sebep ve sonuçlar çıkardığı konuların
en önemlilerinden birisi de Kerbelâ olayıdır. Yapılan yorumları ve
çıkarılan sebep ve sonuçları da bir kenara bırakırsak bile olayın İslam
toplumunda oluşturduğu uçurumun hala kapanmamış olması 5 gerçeği
olayın ne kadar farklı algılanıp yorumlandığının, ne kadar büyük bir
ihtilaf kaynağı olduğunun tartışma götürmez göstergesidir.
İslam Tarihindeki bu tür ihtilaflı konuları değerlendirip bunların
sebep ve sonuçlarına dair mümkün olduğunca tarafsız, sağlıklı ve
aydınlatıcı bir şeyler söyleyebilmek için öncelikle bu ihtilafların
temelindeki çatışma ve kavgalara değinmek kaçınılmaz bir gerçek
olarak karşımıza çıkmaktadır. Her şeyden önce şunu kabul etmek
gerekir ki, bu kavgalar her şeyin ötesinde siyasî kavgalardır. Siyasî
kavgalar ise sadece iki liderin çatışması şeklinde ortaya çıkmaz. Bu
çatışmalar çoğu zaman dinî, ekonomik, kültürel, sosyal vb. birtakım
nedenlere dayanırlar. Bundan dolayı da bu tür siyasî kavgaları dar bir
elitin çarpıştığı kapalı bir arena olarak değil de, çıkarları ve
beklentileri birbiriyle çelişen toplum kesimlerinin mücadele ettiği bir
alan olarak görmek gerekir. 6
Olayı bu şekilde görmek demek ise, olayın arka planında var
olup da olayın vukuunda muharrik güç olan, çıkar ve beklentileri
birbiriyle çelişen kitlelerin bu çıkar ve beklentilerinin neler olduğunu
bizzat kendi söylemlerinden elde etmeye uğraşmayı gerekli
kılmaktadır. Aksi halde her iki taraf da kendisini en önemli ve en
hassas nedenlerle, haklı göstermeye çalışmış olacak, kendisi gibi
düşünmeyen tarafı ise suçlu ve günahkâr kabul ederek savaşılması,
mücadele edilmesi gerekli kişiler olarak göstermiş olacaktır.
Kerbelâ olayı, İslam Tarihinde çıkarları ve beklentileri birbiriyle
çelişen toplum kesimlerinin karşı karşıya geldiği olaylardan biridir.
Olay sürecinde yazılan mektuplar ve oluşan söylemlerde hem Hz.
Hüseyin cephesi, hem de Yezid cephesi tutuştukları bu kavgada
haklılıklarını taraftarları ve kamuoyuna göstermek için değişik
5 Philip K. Hitti, Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, çev., Salih Tuğ, İstanbul, 1995, I, 304.
6 John Tosh, Tarihin Peşinde, İstanbul, 1984, s. 88-94.