Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

KERBELÂ OLAYI SÜRECİNDE TARAFLARIN
YAZDIKLARI MEKTUPLARDA VE OLUŞTURDUKLARI
SÖYLEMLERDE KULLANDIKLARI ARGÜMANLAR
Gencal Şenyayla
GİRİŞ
İslam Tarihi’nin ihtilaflı konuları üzerinde ülkemizde yapılan
çalışmaların az olduğu bu alanda uzman olan araştırmacıların dikkat
çektiği bir konudur. Bunu doğuran anlayış, ihtilafların içinde yer almış
olan şahsiyetleri yargılamaktan kaçınma gibi iyi niyet taşımakla
birlikte; çoğu zaman tarihi gerçeklerin ortaya çıkmasını engelleyen bir
faktör olmuştur. 1 Hâlbuki ihtilafları görmezlikten gelmekten ziyade,
bunlar üzerinde araştırmalar yaparak bu ihtilafların sebep ve
sonuçlarını ortaya çıkarmak için çaba sarf etmek gerekir. Ancak bu
takdirde ihtilaflı konular üzerinde belirli oranda bir sonuca ulaşmak
mümkün olabilir. Şunu da kabul etmek gerekir ki, bu tür olaylarda her
zaman sağlıklı sonuca ulaşmak mümkün olmayabilir. Buna rağmen
eldeki kaynakları hassasiyetle tarayıp rivayetlerdeki bazı ayrıntıları
değerlendirmek suretiyle söz konusu ihtilafların sebep ve sonuçlarına
dair bir şeyler söylenebilir.
İslam toplumunda ciddi anlamda ilk ihtilaf Hz. Osman
döneminde vuku bulmuştur. İlk fitne 2 olayları diyebileceğimiz bu
olaylar büyük bir facia ile sonuçlanmış, Müslümanların üçüncü
halifesi Hz. Osman şehit edilmiştir. İkinci fitne 3 ve bekli de doğurduğu
sonuçlar açısında daha büyük fitne olayları ise Muaviye’nin
vefatından sonraki dönemde yaşanan fitne olaylarıdır. Muaviye vefat
edip yerine oğlu Yezid’in idareyi ele alması İslam coğrafyasının
çeşitli bölgelerinde idareye talip olan güçlerin harekete geçmeleri için
bir fırsat olmuştur. Bu durumun farkına varan Yezid, idareye gelir
gelmez kendisine karşı oluşacak muhalif hareketlere karşı acele
davranmış, özellikle kendi halifeliğine sıcak bakmayan Hicaz
bölgesine dikkatini yoğunlaştırmıştır. 4
1
İbrahim Sarıçam, İslam Öncesinden Abbasilere Kadar Emevi-Haşimi İlişkileri,
Ankara, 1997, s. 9.
2
Marshall G.S. Hodgeson, İslam’ın Serüveni, çev. Ercüment Karakaş, İstanbul, 1995,
I, 153.
3
Hodgeson, I, 160.
4
Mehmet Bahaüddin Varol, Siyasallaşma Sürecinde Ehli Beyt, Konya, 2004, s. 133-
134.