Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

472
• M. Saffet Sarıkaya
Nuri’den naklettiği “Hüseyin için ağlamak… onun hakkında uydurulan
yalanlar içindir” sözü geleneğe bakışını göstermektedir. Tef’ide/kendini feda
etme algısının Hıristiyanlıktan mülhem olarak, Hüseyin’in ümmetin
günahları için kefaret olarak kendini feda ettiği, kabulüne dönüşmesini
şiddetle reddederek konuyu Aşura törenleriyle ilgili uygulamalar bağlamında
tartışır. Ancak Ortaçağ algısı, Şii imamet nazariyesi çerçevesinde
“Ümmetimin imamları Benî İsrail’in peygamberlerinden üstündür”
rivayetinden hareketle imamları geçmiş peygamberlerle kıyaslayan ve onlara
benzer mucizeler nispet eden bir tavra sahiptir. Nitekim Hz. Hüseyin için
söylenenlerin benzeri babası Hz. Ali içinde söz konusu edilmiştir. Hz.
Ali’nin Yuşa b. Nun gibi güneşe emrederek batmasına izin vermediği; Hz.
Musa’nın Yuşa’yı, Hz. İsa’nın Şem’un’u, Hz. Süleyman’ın Asıf’ı Hz.
Muhammed’in ise Hz. Ali’yi aynı gün (18 Zilhicce) vasi tayin ettiği
nakledilmiştir. Burada Mutahharî’nin konuyla ilgili tespitinin doğru
olduğunu, ancak tartışma zemininin imamlara nispet edilen sıfatlarla
doğrudan ilgili olduğunu belirtmek gerekir.
Kerbela kurgusunu emr-i bi’l-maruf nehy-i ani’l-münker prensibine
dayandıran Mutahharî, Hz. Hüseyin’in özel bir emir almaksızın bu genel ilke
doğrultusunda sorumlu bir Müslüman bilinciyle/takvayla hareket ettiğini,
zalim ve fasıklara baş kaldırdığını ifade eder. O, bu başkaldırının siyasi bir
amaç taşımadığını tamamen dini endişelerden kaynaklandığını ileri sürerek
Hüseyin’in etrafındakilere karşı tavrının bunun açık göstergeleri olduğunu
belirtir. Mutahharî, Hüseyin’in Kerbela’da karşılaşacaklarıyla ilgili bilgi
sahibi olduğunu kabul ederek konuyla ilgili geleneksel tavrı sürdürür.
Doç.Dr. Halis Çetin’in bildirisinde modern Şii düşüncede ifade edilen
inkılâpçı Hz. Hüseyin örneğininin benzeri olarak, Haşimoğulları-
Ümeyyeoğulları mücadelesi bağlamında Kerbela olayı özelinde bir
evrenselleştirme denemesine şahit oluyoruz. Olay, Hz. Muhammed’in
getirdiği dinin adalete dayalı bir sosyal yapı önermesi ve onun Medine
toplumunda bunun ilk örneklerini vermesi; Ebû Süfyanın şahsında temsil
edilen Ümeyyeoğullarının da güce dayalı geleneksel sosyal yapıyı sürdürme
çabalarının mücadelesi olarak ortaya konur. Bu mücadelede izlerini Veda
Hutbesinde bulduğumuz, Hz. Muhammed’in meşruiyet, temsil ve bölüşüm
siyasetinin insan temelli, hukuk, liyakat, adalet ve hakkaniyete dayalı medeni
düzeni, Ümeyyeoğullarının güce dayalı, hiyerarşik temelli bedevi düzeniyle
karşı karşıyadır. Kerbela bu mücadelenin kırılma noktasıdır. Çünkü Hz.
Hüseyin Yezid’in güce dayalı itaat anlayışına karşı çıkarak biatı reddetmiş;
Yezidin adaletli davranmayacağına ve adil bölüşümü gerçekleştiremeye-