Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

46
• Ünal Kılıç
emrine kıyamında eden İbn Ziyad'ı görevden almadığı gibi, herhangi bir
mektupla onu azarlamadı da. Onu Kûfe'de görevinin başında bıraktı. 177 Bu da
gösteriyor ki Yezid her ne kadar da neticeden hoşlanmamışsa da büyük bir
rakipten kurtulmakla rahatladı. 178
Böylece Yezid, ağlayarak ve Hz. Hüseyin'e olan sevgisini dile getirerek
Müslümanların kalplerini kazanırken sadık memurlarını da yerinde bırakmış
oluyordu. 179
Yezid’in Ubeydullah’ın Müslim b. Akîl'i öldürdüğünü dikkate alarak
Hz. Hüseyin'i de öldürebileceğini tahmin etmesi ve talimatını ona göre
dikkatli ve açık bir şekilde vermesi gerekirdi. Bu hususta devlet başkanına
düşen, son derece ileri görüşlü olmak ve olayın hangi boyutlara
varabileceğini hesaplamaktır. Fakat Yezid, bunu yapmadı, işi bir bakıma
oluruna bıraktı. Üstelik halife devletin başı olması hasebiyle valilerin
tasarrufundan da sorumludur. Olaya bizzat iştirak etmemesi ve eline kılıcı
alıp savaşmamış olması masumiyeti için yeterli sebep değildir. Ubeydullah'a
lanet okuması acizliğinin bir ifadesi olmalıdır. Ancak bu acizliği,
Ubeydullah'ı Hz. Hüseyin'in taraftarlarını cezalandırmak için Kûfe'ye tayin
ederken göstermedi. 180
Aslında şunu söylemek mümkündür ki, şayet Hz. Hüseyin'in
öldürülmesi bir cinayetse, asıl suç Yezid’indir; çünkü şiddetli tedbirler
alması için Ubeydullah'ı Kûfe'ye gönderen odur. Olay onun işine yaradı ve
önceleri işin bu şekli alışına sevindi; eğer sonraları adamına kızmış idiyse
bunda da hükümdarların kötü işleri adamlarının omuzlarına yüklemek
hakkını kullandı. 181
Netice olarak eylemi yapma sorumluluğunun, emri veren Ubeydullah b.
Ziyad ve emri yerine getiren Ömer b. Sa'd'a ait olduğu, ancak baştaki idareci
olarak Yezid'in de sorumlu olduğu söylenmelidir. Elbette Yezid'in
sorumluluğuyla kılıcı sallayan kişinin sorumluluğu bir değildir. Bununla
birlikte olay mahallinde bulunmaması, Yezid'i masum kabul etmemizi
gerektirmez. Çünkü idareciler, memurlarının yaptıklarından sorumludurlar.
Eğer memurlarının icraatlarını paylaşmıyorlarsa bunu sözleriyle değil
177
İbn A'sem, Yezid'in Kerbela olayından sonra Kûfe ve Basra valiliğinin tamamını İbn Ziyad'a
verdiğini ayrıca 1.000.000 dirhemle de ödüllendirdiğini belirtiyor. Fütûh, III, 156-157; Demircan ise
bu haberle ilgili olarak şunları söylüyor: Bu rivayeti destekleyecek başka bilgi bulunmadığı için Şiî
kaynaklı olması muhtemel olan söz konusu, rivayete olan güveni azaltmaktadır." İktidar Mücadelesi,
s. 356-357.
178
Işş, s.172.
179
Vekîl, s. 225.
180
Sarıçam, Emevî-Haşimi İlişkileri, s. 330-331.
181
Welhausen, Muhalefet Partileri, s. 114-115.