Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

428
• Sönmez Kutlu
bir yöntem kullanarak kendisini kültür ve tarih-üstü bir zeminde haklı
çıkarmaya çalışır; kıssaları, bir toplum veya şahıslar etrafındaki hikayeleri,
vermek istediği mesaj için bir örneklem olarak kullanır ve orada geçen
olaylarda öne çıkan şahısların kimliği, soyu sopu üzerinde durmaz. Onlarla
ilgili tarihi boşlukların doldurulmasıyla da ilgilenmez.
Ayrıca tarihsel olayları sırf hatırlatmak veya onları düzene koymak gibi
bir amacı da yoktur. Onun için önemli olan zikredilen olayları yönlendiren
zihniyetin çözümlemesini yapmak ve zihinlerde yeni bir mefkûre oluşturmak
için onu yeniden anlamlandırmaktır. Bu sebeple Hz. İbrahim, atalardan ve
geçmişten gelen putperestliğin sorgulanmadan kabulünü isteyen kültürel
belleği eleştiren bir örnek olarak sunulur.
Bu kültürel belleğin ruh ve inanç yapısını çözümlemeye ve onun
üzerinden İslam mesajına muhatap olanlara yeni bir tarih bilinci vermeye ve
buna zihnî düzeyde ve eylemlerle bir süreklilik kazandırmaya çalışır.
Böylece kendi inanırlarına yeni bir kişilik oluşturarak, bu dünyada anlamlı
var oluş bilinci ve sorumluluğu doğrultusunda hareket etme duygusu
kazandırır.
Kur’an, kendine özgü tarih anlayışıyla, bireyleri psikolojik yetenek,
kabiliyet ve özelliklerini geliştiren ve dönüştüren bir unsur olarak öne
çıkararak onların kendilerini tanımalarını sağlar ve onları harekete geçirir.
Atalara körü körüne bağlanmayı ve onları taklit etmeyi eleştiren Kur'an,
kişisel sorumluluk ve özgürlüğün esas olduğunu, kimsenin bir başkasının
günahını ve sevabını yüklenemeyeceğini, herkese çalıştığının karşılığının
verileceğini, zerre kadar iyilik veya kötülüğün karşılıksız kalmayacağını,
herkesin tek başına hesaba çekileceğini önemli ilkeler olarak benimser. Yine
Kur’an’ın insan anlayışında kimse günahsız değildir ve herkes mutlaka hesap
verecektir; hesaba çekilmeden ceza ve mükâfat yoktur. Dolayısıyla herkes
gibi Peygamber Hz. Muhammed, Ebû Bekir, Ömer, Osman, Ali, Fatıma,
Hasan, Hüseyin, Ayşe, Zübeyr, Talha, Muaviye, Yezid, Amr b. As ve Ebû
Musa el-Eşarî de tek başına hesap verecektir. Hiç bir aile, sınıf ve mezhep
mensubu veya lideri farklı muameleye tabi olmayacaktır. Kur'an'ın şu ayeti
bu gerçeği açık ve net bir şekilde ortaya koymaktadır: "Kendilerine
peygamber gönderilen kimseleri de, gönderilen peygamberleri de mutlaka
sorguya çekeceğiz."[1] Dolayısıyla gerçek mümin olmak en üstün
derecedir[2] ve bunun dışında insanlar birbirlerine karşı ayrıcalığa sahip
değildir. İnananlar arasında üstünlük, kişinin kulluk bilinci ve özgür
iradesiyle yaratılışına uygun (mebde) ve sonucunu düşünerek (mead) sağlam
iş yapması ve bilinçli bir hayat yaşamasındadır. Kur’an, inananların