Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbela • 41
menfaatlerin elde edilmesi umuduyla gerçekleştirildi. Hepsinden de öte
kimilerine göre siyasi, kimilerine göre ise dinî bir karakter taşımaktadır. Bu
sebeplerle Kerbela faciasından kimin sorumlu olduğunu tam olarak ortaya
koymak mümkün görünmemektedir. Emir komuta esasıyla gerçekleşen bu
faciada emredenin sorumluluğuyla, emrolunanın sorumluluğunu yerli yerince
tespit etmek güç olacaktır. Bununla birlikte bu hususta yapılan değerlendirmeler
ışığında fertlerin sorumlulukları az da olsa ortaya konulmaya
çalışılacaktır.
A-Hz. Hüseyin'in Sorumluluğu
Böylesi bir facianın yaşanmasında Hz. Hüseyin’in birtakım kusurlarının
olduğunu söyleyenlere göre adı geçen şahsın bu olaydaki kusurları şunlardır:
- Muharebeye giderken kendisine yeterli hazırlıkları yapmadı. Yeterli
sayıda silah ve asker toplamadığı gibi gerekli planları da oluşturmadı. 155
- Kendi akrabaları, eş ve dostları tarafından yapılan ikazlara aldırış
etmeyerek şûra prensibini yeterince dikkate almadı. 156
- Kûfelilerin zayıf karakterli olduklarını bildiği halde yoluna devam etti.
Üstelik Müslim ve Hânî’nin başına gelenleri duymasına rağmen geri dön
çağrılarına itibar etmedi. Bu haberlere rağmen Kûfelilere güvenim muhafaza
etme yanlışlığına düştü. 157
- Hz. Hüseyin sonu belli olmayan bir harekete tüm aile fertlerinin
canlarını tehlikeye atarak girişti. En azından işlerin vuzuha kavuşmasına
kadar yakınlarından bazılarını götürmemesi, aksi halde olası bir savaşın tüm
Ehl-i Beyt'in felaketine neden olacağı ikazlarını da dinlemedi. 158
Görüldüğü gibi Hz. Hüseyin, Kerbela olayında kıyamında kalkışmakla
değil de takip ettiği metot bakımından sorumlu sayılmaktadır.
B-İbn Ziyad ve Komutanlarının Sorumluluğu
Ubeydullah b. Ziyad, daha önce de belirtildiği üzere Hz. Hüseyin
tarafından sunulan teklifleri -tamamen lehine olmasına rağmen- kabul
etmeyip adeta Hz. Hüseyin ile savaşmak için uğraştı. Ayrıca Yezid'in
emirlerini hiçe sayarak kendi keyfince hareket etti. 159
155 Muhammed Rıza, s. 103; Cemilî, s. 21-22; Mûsevî, s. 105.
156 Cemîli, s. 21-22; Muhammed Rıza, a. 103.
157 Cemîli, s. 22; M. Rıza, s. 103; Hudarî, Tarih, s. 460.
158 Akkad'a göre bunda yadırganacak bir durum yoktur. Çünkü savaşa veya yolculuğa giderken çoluk
çocuğun da beraber götürülmesi bir Arap geleneği idi. Böylece bunların da katkısı sağlanmış olacaktı
ve kurtuluşa hep birlikte erişilecekti. Nitekim bu adet Peygamberimiz tarafından da uygulanmıştır.
Ebü'ş-Şüheda el-Hüseyin b. Ali, s. 87.
159 İbn Temiyye, Fetevâ, IV, s. 505.