Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbela • 395
sürdürmek istemişlerdir. En son Che Guevara gibi devrimcilerin yaptıkları,
Hüseyin’in yaptığından farklı değildir. 35
1970’lerde Mücâhidîn-i Halk’ı fikirleriyle besleyen meşhur aydın ve
mücadele adamı Dr. Ali Şeriatî’yi (ö.1977) de bu bağlamda değerlendirmek
gerekir. Aralarında arkadaşları ve Meşhed Üniversitesi’nden öğrencilerinin
de olduğu Marksist eylemcilerin 1972’de idam edilişinin hemen ardından
Muharrem ayının son günlerine denk gelen Narmak Camii’ndeki
konuşmasında Şeriatî, bu öldürülenlere İmam Hüseyin imajıyla şehit rolü
biçerek göndermelerde bulunuyor, üzüntüden titreyen sesiyle “zalim, baskıcı
ve cani hükümetlerden” bahsediyordu. 36 Onun şehitlik hakkındaki
değerlendirmeleri genellikle İslamî kavram ve kaynaklardan ilham
almaktaydı. Bunlar onun dilinde çoğu zaman sosyalizmin kavramlarıyla telif
edilerek sunulmaktaydı. Şeriatî’nin bu telifi özellikle eğitimli kesimin İslam
devriminin çizgisine çekilmesinde bir hayli işlevsel olmuştur.
Şeriatî kendi Kerbela paradigmasını kurarken insanlığın başlangıcına
kadar geriye gider. Hz. Adem’in zamanındaki mevcut tek düzen olan vahye
dayalı “ilahî düzen”, Hz. Adem’den sonra Kâbil’in Hâbil’i öldürmesiyle iki
çatışan düzene dönüşmüş, böylece sanki bir kan davasını andıran tarihî
diyalektik işlemeye başlamıştır. Bu süreç İslamiyet’ten sonra “İslamî düzen”
ile “tağutî düzen” arasında nesilden nesile tevarüs eden bir mücadeleyle
devam etmektedir ve kıyamete kadar sürecektir. 37 İşte İmam Hüseyin ile
Halife Yezid arasında vuku bulan savaşım bu sürecin çok önemli bir
halkasıdır. Şeriatî’nin Hüseyin’e “Adem’in Vârisi” adını vermesi böyle bir
kurgulamanın neticesidir.
Şeriatî’ye göre İmam Hüseyin’in hareketi, Emevî rejimi yüzünden yok
olma tehlikesine maruz kalan İslamî şuurun, emr bi’l-marûf ve nehy ani’lmünker
(iyiliği emredip kötülükten sakındırma) vecibesi vasıtasıyla
canlandırılması vazifesini üstlenmiştir. Bunun yolu ise cihattır. Ancak
Hüseyin’in elinde bu yolu yürütecek yeterli imkanlar bulunmamaktadır.
Cihat ise ertelenecek yahut vazgeçilebilecek bir yükümlülük olmadığından,
onun için geriye tek seçenek olarak bu yolda kendini feda etmek yani şehit
olmak kalmaktadır. 38
35 Görme imkanı bulamadığımız bu eser hakkında burada verdiğimiz malumatın kaynakları ve
referanslar için bkz. Abrahamian, Khomeinism, s.27; Siegel, “The Politics”, s.166-171;
Aghaie, The Martyrs, s.105-7.
36 Ali Rahnema, Müslüman Ütopyacı, çev. İ. Toker, Ankara, 2005, s.551.
37 Ali Şeriatî, Hüseyin Vâris-i Âdem, Tahran, 1377 (h. şemsî), s.117-8.
38 Bkz. Şeriatî, a.g.e., s. 135; 178-9, 192-3.