Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

Çeşitli Yönleriyle Kerbela • 375
incelenmesi ve objektif olarak yaklaşılması ve sağlıklı sonuçların çıkarılması
maalesef elimizdeki kaynaklar üzerinde bulunan birtakım olumsuzluklar
yüzünden oldukça zordur.
Emevî iktidarının muhalifleri olan Hāricilerle Şiîlerin sürekli onlar
aleyhinde faaliyet göstermesi ve Abbāsi Devleti’nin Emevî kalıntılarını silme
teşebbüsü önemli bir olumsuzluktur. Bugün elimizdeki kaynakların önemli
bir kısmı Şiî veya Şia taraftarı olduğu belirtilen müellifler tarafından
yazılmıştır. Siyâsi-dini bir mezhebe mensup olan bu insanların eserlerini telif
ederken objektiflikten ayrılmadıklarını, bağlı oldukları mezhebin görüşünü
yansıtmadıklarını söylemek güçtür. Kuşkusuz bahsettiğimiz olumsuzluk,
Emevîler döneminde yaşayan ālimler için de söz konusudur. Bir başka
olumsuzluk da elimizdeki kaynakların Abbāsîler zamanında yazılmış olması,
bu eserlerin Emevîlere karşı Abbāsi görüşünden etkilenme sonucunu
beraberinde getirmiştir. Bir diğer önemli olumsuzluk ise, elimizdeki
kaynaklarda bazı hādiselerin -Kerbelā Olayı’nda olduğu gibi- rāvilerin bazı
tasvirlerinin rivayetlere karışmış olmasıdır. Öyle ki bazı rivayetlerde akıl
sınırlarını aşan bilgilere rastlamak mümkündür.
Kerbelā Olayı’nın gerçekleştiği dönemden bugüne kadar İslam
toplumunda büyük bir etki bıraktığı hususunda hiçbir şüphe yoktur. Söz
konusu olay, günümüze kadar çoğunlukla dinî, mezhebî, siyasî, sosyal ve
kültürel açılardan ele alınmıştır. Kaynaklara baktığımızda da bunu rahatlıkla
görebiliriz.
Maktellerle başlayan, mersiyelerle zenginleşen Kerbelâ literatürü
gerçekten de oldukça zengindir. Gerek İran, gerek Arap dünyasında gerekse
Batı’da yapılan çalışmalar da göstermektedir ki Kerbelâ Olayı, yıllardar başta
Müslümanar olmak üzere her kesimin ilgisini çekmiş ve bu alanda sayısız
eserlerin verilmesini beraberinde getirmiştir. Tarihî süreç içerisinde olaya
duygusal yaklaşımlar, ister istemez olayın abartılmasına, tahrif edilmesine
sebep olmuştur.
Ehl-i sünnet ālimlerinin kaynaklarına baktığımızda genel itibariyle
Yezid’in halifeliğinin hem şahsiyetinden hem de şekil itibariyle meşru
olmadığını kabul ettiklerini görürüz. Yine aynı kaynakların Hz. Hüseyin’in
karşı çıkışını esas itibariyle doğru ancak, güç, zaman ve yöntem itibariyle
uygun görmediklerini, Hz. Hüseyin’in Kūfe’ye gidişine karşı çıkan Abdullah
İbn Ömer, İbn Abbās gibi daha çok kimselerin de aynı nedenle karşı
çıktıklarını yoksa Yezid’in hilafetini meşru, Hz. Hüseyin’in karşı çıkışını
gayrımeşru gördükleri için değildir. Kaldı ki bazı Şiî müellifler de Hz.