Kerbela - Cilt - Cumhuriyet Üniversitesi

350
• Ali Aksu
Maktellerde olduğu gibi hemen hemen bütün mersiye kitaplarında Hz.
Hüseyin’in şehādetiyle ilgili tasvirler tarih kaynaklarının verdiği bilgileri çok
aşmış hayāli sahnelerle farklı bir mahiyete bürünmüştür. Bu konuyla ilgili
eser kaleme alan Murtaza Mutahharî, Şiîlerin yaşadığı diğer bölgeler bir yana
başta İran olmak üzere Necef ve Kerbelā’da olay hakkında pek çok yalanın
uydurulduğunu belirtmekte ve Hz. Hüseyin’in āşūrā gününde şehit edildiği
için değil, kimsenin önünü alamadığı onca yalanların uydurulduğu için
ağlanması gerektiğini söylemektedir.
Mehmet Arslan ve Mehtap Erdoğam tarafından hazırlanan “Kerbelâ
Mersiyeleri” adlı kitabında Kerbelâ Olayı’na şöyle yaklaşılmaktadır. “… Hz.
Hüseyin bize; mazlumluğuyla zulme karşı durmayı, izzet-i nefsiyle izzet-i
nefsimizi korumayı öğretmiş; şerefli vefātıyla şehādet şerbeti içmesi, şerefle
yaşamanın bir hak ve görev olduğunu göstermiş ve bildirmiştir…” 25 Arslan’a
göre genel kanının aksine, sadece Alevî-Bektāşi şairlerince değil, Sünnî
şairler tarafından da çok sayıda maktel türü eserler yazılmıştır.
Kerbelâ, mesnevî türü edebiyat kitaplarında da zikredilmektedir. Pek
çok mesnevîde Kerbelâ ve orada yaşananlar edebî üslupla anlatılmaktadır.
Bu tür mesnevîlerde Kerbelâ Vak’ası genellikle giriş bölümündedir.
Mesnevilerde Kerbelâ’ya kısa bir bölüm ya da birkaç beyitle genellikle
“medh-i çehâr-yâr” başlığı altında temas edilmiştir. İster müstakil isterse
birkaç beyitle anlatılmış olsun bütün mesnevîlerde Hz. Hasan ve Hz.
Hüseyin’e haksızlık yapıldığı ittifakla belirtilmiştir. Konuya değinmeyen
mesnevîler de vardır. Burada Mevlana’nın da Farsça bir Kerbelâ Mersiyesi
yazdığı ve eserinde bu vesileyle yapılan törenleri tasvir ederken aşırılıklardan
sakınılmasını tavsiye ettiği belirtilmektedir 26 .
Türk Edebiyatı’nda Mesnevi adlı eserinde Amil Çelebioğlu, Türk
edebiyatında Kerbelâ konusunu müstakil olarak ilk işleyenin Kastamonulu
Şâzî olduğunu belirtmektedir. Şâzî, Dâsitân-ı Maktel-i Hüseyn adlı
mesnevîsini 1362’de tamamlamıştır. Yazar, “Âgaz-ı Dâsitân-ı Maktel-i
Hüseyn” başlığı ile Kerbelâ Vakası’nı ele almakta ve on bölümde
tamamlamaktadır. Şâzî’den başka Yahya b. Bahşî’nin Maktel-i Hüseyin’ini,
Lâmiî Çelebi’nin Maktel-i İmam Hüseyn (Kitâb-ı Maktel-i Âl-i Resûl, Kitâbi
Âl-i Resul)’ini, Hacı Nûreddin Efendi’nin “Maktel-i Hüseyin’i Vak’a-i
Kerbelâ” isimli eserlerini sayabiliriz. Genel itibariyle mesnevî türü eserlere
bakıldığında daha çok maktel türü eserler olduğu görülecektir.
25 Kerbelâ Mersiyeleri, önsöz.
26 Kerbelâ Mersiyeleri, s. 59.